Χτισμένη στις παρυφές του ηφαιστείου του Λεπέτυμνου η Συκαμνιά στέκει αγέρωχη πάνω από τη Σκάλα. Περιτριγυρισμένη από πλούσια βλάστηση και στοιχεία λεσβιακής αρχιτεκτονικής, ένα από τα ωραιότερα χωριά του νησιού. Εκεί βρίσκεται και το πατρικό σπίτι του συγγραφέα Στρατή Σταματόπουλου, γνωστού με το ψευδώνυμο Στρατής Μυριβήλης, το οποίο προέρχεται από το Μεροβίγλι, την κορυφή του Λεπέτυμνου, ακριβώς πάνω στο χωριό.

Στο χωριό ασχολούνται κυρίως με την ελαιοκομία και την κτηνοτροφία, ενώ στη Σκάλα Συκαμνιάς οι κάτοικοι ασχολούνται με την αλιεία και τα τουριστικά επαγγέλματα. Πολύ όμορφο, οργανωμένο και ενδιαφέρον είναι και το Λαογραφικό Μουσείο της Συκαμιάς, λίγο πιο κάτω από την οικία Μυριβήλη. Στο μουσείο, το οποίο στεγάζεται στο πέτρινο κτίριο του δημοτικού σχολείου του χωριού, υπάρχει κι ένα δωμάτιο με τα προσωπικά αντικείμενα του Στρατή Μυριβήλη.

Σήμα κατατεθέν της Σκάλας, η Παναγιά η Γοργόνα, ξωκλήσι που ορθώνεται πάνω στον μεγάλο βράχο μπροστά στο λιμανάκι με τα ψαροκάικα, τις τράτες απέναντι από μια σειρά όμορφα ταβερνάκια, όπως η «Ανεμόεσσα» και υπέροχα καφέ με θέα, γλυκά, και κοκτέιλ, όπως το «Τραβέρσο».

Περίπου 1,5 χιλιόμετρο από την πλατεία της Σκάλας, βρίσκεται η παραλία της Κάγιας με άμμο και μικρά βοτσαλάκια, με άφθονη σκιά από τα αρμυρίκια.

Ο οικισμός και η στεριανή δαντέλα

Εκεί στην ακτή της Συκαμνιάς, από τη μια άκρια, την Παναγιά στα ράχτα, την Παναγιά τη γοργόνα, ως την Κάγια κι ακόμα παραπέρα, ένα κοντά αιώνα τώρα, κανείς δεν έμαθε πώς και γιατί βασιλεύει ένα πρωτόγνωρο αίσθημα αγάπης. Το νιώθεις σαν μπροστά σου κατηφορίζοντας στη θάλασσα, προβαίνει ο οικισμός κι η στεριανή δαντέλα από τη μια άκρια ως την άλλη…

«Η ομορφιά που ’χει από φυσικό του ο τόπος εδώ γύρω είναι να τη βλέπεις και να σαστίζεις με την πλούσια καρδιά του Θεού. Τούτη η αιολική ακρογιαλιά δεν λέει να χάσει τη χαρά και τη χάρη της. Γιατί οι γραμμές απ’ τα βουνά κατεβαίνουν χορευτικά ως το γιαλό, η στεριά κυματίζεται σερπετή σαν το πέλαγο κι από παντού κατηφορίζουν τα δέντρα, οι πολύχρωμοι βράχοι, και τα νερά φουρφουρίζουνε βιαστικά ως τ’ ακρογιάλι». Έτσι λέει το παιδί αυτής της γης, ο Στρατής Μυριβήλης.

Κάπως έτσι και με την «Παναγιά τη γοργόνα» στο σακίδιο γνώρισαν οι παλιότεροι ετούτη τη γη από τα χρόνια ακόμα που η άσφαλτος τέλειωνε στο Μανταμάδο. Εκεί γνωρίστηκαν ντόπιοι και πρόσφυγες…. Και στη σκιά του πλάτανου μια μέρα όλη η ανθρωπότητα κατάλαβε καλά γιατί βασιλεύει εδώ στη Συκαμνιά μια πρωτόγονη και πρωτόγνωρη δύναμη αγάπης…

«Ίσα με το μεγάλο χαλασμό της Ανατολής, ο μπάρμπα Λιας, ήταν ο μόνος ξενοτοπίτης ανάμεσα στους λίγους Σκαλιώτες. Τούτοι που γιομίζουν σήμερα το γιαλό με τις φαμίλιες τους και με τις βάρκες τους κι ανέστησαν ολάκερο χωριό με σημαντικό ψυχομέτρι, τη Σκάλα της Μουριάς, ήρθαν όλοι τους απ’ αντίκρυ σαν έγινε το μεγάλο κακό…

Από εκεί απ’ αντίκρυ ξεκίνησαν κι ήρθαν όλοι τούτοι οι ψαράδες κι οι ναυτικοί, μια φαρμακωμένη μέρα. Φουκαράδες και ανεμμαλιάρηδες ήρθαν, με την ψυχή στο στόμα, ξυπόλυτοι κι αγριεμένοι. Μέσα στα τρομαγμένα μάτια τους κρατούσαν την κόκκινη αντιλαμπή από μια πλατιά πυρκαγιά. Ήταν ένα συννεφιασμένο απόγεμα και τα κύματα φούσκωναν μολυβιά δίχως να σπάνουν, όταν φάνηκαν οι βάρκες τους να’ ρχονται…».

Ετούτοι οι άνθρωποι σπείρανε την αγάπη καταπώς σπείρανε το σπόρο για να ‘χουν να φάνε…. Ένας σπόρος που ρίζωσε και γιγάντωσε. Κι έμεινε εκεί φάρος σαν το γκρεμίδι πέρα στον Κόρακα.

Στα δύσκολα αναπολούμε της Συκαμνιά και τους ανθρώπους της….

*Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στο free press περιοδικό ΠΛΑΤΕΙΑ που κυκλοφορεί