Ξανά λοιπόν η επέτειος της κατάληψης του Πολυτεχνείου. Αλλιώτικη φέτος. Με κάποιους και επίσημα πλέον να προσπαθούν να υποτιμήσουν το γεγονός και τους πρωταγωνιστές του.

Ο Μιχάλης Σαμπατακάκης κρατά από εκείνες τις μέρες και δεν είναι ο τύπος που γράφει βιβλία. Μπορεί, όμως, να γίνει έξαλλος! Σε ελάχιστες περιπτώσεις. Μία από αυτές ήταν, όταν ο εισαγγελέας στην δίκη του ΕΛΑ το 2003 αναφέρθηκε στην αντιδικτατορική φοιτητική οργάνωση ‘Ρήγας Φεραίος’. Και αναφέρθηκε μειωτικά. Ποιος είδε τον Μιχάλη και δεν τον φοβήθηκε!

Έγραψε ένα άρθρο που δηοσιεύτηκε στην «Αυγή» στις 8/7/2004.
Μέρα σαν τη σημερινή, επέτειος της εξέγερσης πριν 47 ολόκληρα χρόνια αναδημοσιεύονται τα σημαντικότερα κομμάτια ετούτου του άρθρου του Μιχάλη Σαμπατακάκη για την εν πολλοίς άγνωστη αντιδικτατορική οργάνωση σπουδαστών που μετεξελίχθηκε μετά τη δικτατορία σε οργάνωση νεολαίας του ΚΚΕ Εσωτερικού, μάτωσε σε χίλιες μύριες διασπάσεις και τελικά στα μέσα της δεκαετίας του 1980 διαλύθηκε.

«Τελικά, ο Ρήγας Φεραίος εκτός από αναγραφές στους τοίχους
τι άλλο έκανε; Γιατί εγώ δεν θυμάμαι να έκανε τίποτα άλλο, να
έχει κάποια δράση»
Ελ. Πατσής, εισαγγελέας στη δίκη του ΕΛΑ.

Πού έχασε τα δάχτυλά του ο Σάκης Καράγιωργας, αναρωτήθηκε ο εισαγγελέας. Στα πρώτα χρόνια μετά την πτώση της δικτατορίας έγινε μια δίκη για το βιβλίο του Κάτρη «Η γέννηση του νεοφασισμού», μετά από μήνυση της Αστυνομίας. Εκεί ο εισαγγελέας ρώτησε τον Σάκη Καράγιωργα, που ήταν μάρτυρας στη δίκη. Που έχασε τα δάκτυλα του; Σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα;
Η δίκη διακόπηκε με απόφαση της προέδρου κ. Σακελαριάδου. Αντέδρασε το σύνολο της κοινωνίας και ο εισαγγελέας ζήτησε δημόσια συγγνώμη.
Στις μέρες μας, όχι πια στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, αλλά 30 χρόνια μετά, στον πυροβολισμό κατά της ιστορίας με δράστη τον εισαγγελέα κ. Πατσή, αντέδρασε ο αναπληρωτής πρόεδρος του δικαστηρίου κ. Γρ. Μάμαλης, αλλά η ιστορία πέρασε στα ψηλά. Κάποια ειρωνικά σχόλια των εφημερίδων για τον κ. Πατσή και το ενδιαφέρον αυτών που τους αφορά η ιδία ιστορία του Ρήγα Φεραίου.

Η ίδρυση και τα 1000 χρόνια φυλακής

Στις 13 Δεκεμβρίου 1967 ιδρύεται ο Ρήγας Φεραίος. Στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη κυκλοφορεί η ιδρυτική του διακήρυξη.
«…Οκτώ μήνες το μαύρο πέπλο του φασισμού σκεπάζει τον ουρανό της πατρίδας μας …Δολοφόνησαν και δολοφονούν …βασάνιζαν και βασανίζουν … Απαγορεύεται να μιλάμε ελεύθερα. Απαγορεύεται να σκεφτόμαστε ελευθέρα. Απαγορεύεται να τραγουδάμε ελεύθερα…Ο ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ σας καλεί να ακολουθήσετε τη φωνή του χρέους και της τιμής, τη φωνή της συνείδησης…».
Τα πρώτα χρόνια δράσης του, πριν την ανάπτυξη μαζικού φοιτητικού κινήματος, ο Ρήγας με τον «Θούριο», την εφημερίδα που εκδίδετο ασταμάτητα μέχρι το ’70, με προκηρύξεις, μαγνητόφωνα και αφίσες, με πανώ που ξεδιπλώνονταν στις αίθουσες, με συνθήματα στους τοίχους, με συζητήσεις με τους φοιτητές και κυρίως με την επίδραση που είχαν στους νέους και τον λαό τα 1000 χρόνια καταδίκης σε φυλακή των μελών του, κράτησε με ηρωισμό και αυτοθυσία αναμμένη τη φλόγα της αντίστασης.
Επειδή όπως φαίνεται ο κ. Πατσής «διάβαζε», δεν έμαθε για την απολογία του Νίκου Κιάου στο στρατοδικείο (‘68):

«Είμαι μέλος του Ρήγα Φεραίου …Εβασανίσθην εις την Γενική Ασφάλεια Αθηνών και εις τον Διόνυσο. Από την συνεχή φάλαγγα και το ξύλο εις τα γεννητικά όργανα και εις παν μέρος του σώματος με βούρδουλα, μέχρι τα ηλεκτρικά καλώδια, το κάψιμο των χεριών με τσιγάρα, τας σταγόνας εις το μέτωπον, την εικονικήν εκτέλεσιν, την ταφήν εις τάφρον – λάκκον θεοσκότεινον … Δεν μετανοώ δια τας αντιδικτατορικάς μου πράξεις. Πιστεύω εις την πάλη του λαού. Ο λαός θα συντρίψει τους τύραννους του». - 21 χρόνια φυλακή.

Σ’ αυτή τη δίκη του Ρήγα Φεραίου στην Αθήνα το Νοέμβριο του ’68, δικάστηκαν οι: Θανάσης Αθανασίου 21 χρόνια, Νίκος Κιάος 21 χρόνια, Παύλος Κλαυδιανός 21 χρόνια, Νίκος Γιανναδάκης 21 χρόνια, Κώστας Καρυωτάκης 16 χρόνια, Κωστής Γιούργος 16 χρόνια, Ανδρέας Σαββάκης 14 χρόνια, Αντώνης Μαργαρίτης 14 χρόνια, Γιώργος Μποτζάκης 10 χρόνια, Αριστείδης Θεοδωρίδης 10 χρόνια, Νικηφόρος Σταματάκης 5 χρόνια, Φρίντα Λιάππα 6 χρόνια με αναστολή, Νίκος Μαργαρίτης 5 χρόνια με αναστολή, Βασίλης Σβαννάς 3 χρόνια με αναστολή.
Την ίδια περίοδο, Οκτώβριος του ‘68, καταδικάζονται οι φοιτητές του Πανελλήνιου Αντιδικτατορικού Μετώπου Ρήγας Φεραίος: Άρης Αλεξάκης 5 χρόνια, Πόλυ Σαβινίδου 4 χρόνια, Σελήνη Σαβινίδου 4 χρόνια.

Άλλη μια απολογία. Της Πόπης Τζεμπελίκου (’69): «Κατάγομαι από μια φτωχή αγροτική οικογένεια. Ήρθα στην Αθήνα να σπουδάσω με πολλές δυσκολίες και στερήσεις… Από την πρώτη στιγμή της δικτατορίας εναντιώθηκα στο στρατιωτικό καθεστώς και αγωνίστηκα για την ανατροπή του μέσα από τις γραμμές του Ρήγα Φεραίου… Αγωνιζόμαστε σαν φοιτητές για την Ελευθερία και την Δημοκρατία, που την κατέλυσε το στρατιωτικό πραξικόπημα. Είμαστε περήφανοι γι’ αυτόν τον τόσο δύσκολο αγώνα μας. Θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία κ.κ. στρατοδίκαι». Πρόταση του εισαγγελέα; Θάνατος. Καταδίκη 15 χρόνια φυλακή
Σε αυτή τη δίκη το Γενάρη του ‘69 δικάστηκαν οι: Μίμης Δαρειώτης, Πόπη Τζεμπελίκου, Τίτος Μυλωνόπουλος. Ο εισαγγελέας πρότεινε θάνατο για το Μ. Δαρειώτη και Π. Τζεμπελίκου. Καταδικάστηκαν με 15 περίπου χρόνια φυλακή ο καθένας.

Η μαρτυρία του Μίμη Δαρειώτη εντυπωσιάζει: «Συλλαμβάνομαι στις 16-4-68. Οδηγούμαι στη Γενική Ασφάλεια (Μπουμπουλίνας) όπου και παραμένω εν απομονώσει ως τις 21-8-68. Σ’ αυτό το διάστημα βασανίστηκα επανειλημμένα με φάλαγγα (χτυπήματα επί ώρες με σιδηροσωλήνα και χοντρά ξύλα στα γυμνά πέλματα ή φορώντας παπούτσια). Υπάρχουν ακόμα οι ουλές και τα σπασμένα δάχτυλα. Με έσερναν στο πάτωμα από τα μαλλιά. Μου ξερίζωναν τα μαλλιά, χτυπήματα με γκλόπς. Γροθιές και κλοτσιές από ομάδα 7-8. Μου χτυπούσαν το κεφάλι στον τοίχο και στην γωνία μιας μεταλλικής ντουλάπας. Μου εξάρθρωναν τα χέρια, μου έδεναν με χειροπέδες τα χέρια πίσω και με άφηναν στο κελί για ημέρες. Με απειλούσαν με πιστόλια

Βασανιστήρια με ηλεκτρικό ρεύμα
Το παράνομο κεντρικό Συμβούλιο της ΕΦΕΕ κυκλοφορεί προκήρυξη με τίτλο «Σώστε τους μάρτυρες φοιτητές Λευτέρη Τσίλογλου, Πόπη Τζεμπελίκου, Μαργαρίτα Γιαραλή»:
«Μετά τους 16 αγωνιστές φοιτητές μέλη του Ρήγα Φεραίου που πέρασαν απ΄ την κόλαση των βασανιστηρίων της Χούντας… ένα καινούργιο αποτρόπαιο έγκλημα… συντελείται αυτές τις μέρες… Τα βασανιστήρια στα οποία υποβάλλονται οι δύο φοιτήτριες στα υπόγεια της Ασφάλειας είναι ασύλληπτα. Ο Λευτέρης Τσίλογλου βασανίζεται βδομάδες τώρα στην κόλαση του Διονύσου, άλλοτε με ηλεκτρικό ρεύμα, άλλοτε με φάλαγγες, άλλοτε με κρέμασμα στα δέντρα…».

Στη δίκη του Ρήγα και του ΠΑΜ στη Θεσσαλονίκη (Δίκη των 39) το Μάιο του ’69, ο Εισαγγελέας πρότεινε θάνατο για τον Αργύρη Μπάρα. Καταδικάστηκαν σε ισόβια οι: Αργύρης Μπάρας, Αλέξης Παπαλεξίου, Σωκράτης Στεφανίδης. Σε 20 χρόνια περίπου οι Μιχάλης Σπυριδάκης, Θόδωρος Καζέλης, Γιάννης Γρηγοριάδης, Λεωνίδας Χατζηπροδρομίδης. Σε 10 χρόνια περίπου οι Πολύδωρος Βοϊτσίδης, Σωτήρης Τσιακμάκης, Δημήτρης Παπαλεξίου. Σε 8 χρόνια περίπου οι Κώστας Τόμτσης, Ισμήνη Τσούτσια, Γιάννης Γκιρκούδης, Γιώργος Αναστασίου, Μπάμπης Ζιώγας. Σε 5 - 6 χρόνια περίπου οι Γιάννης Πίτυρης, Περικλής Τερζής, Λάκης Προγκίδης, Θωμάς Βασιλειάδης, Βλαδιμηρος Γραμματικόπουλος και με αναστολή οι Γιώργος Μπιβολάρης, Γαρ. Δελιγκάς και Γιώργος Δρανδάκης.

Το στιλιάρι της φάλαγγας έσπασε
Ο Γιάννης Καούνης καταγγέλει στο Διεθνή Ερυθρό Σταυρό το 1969. «Με συνέλαβαν επειδή είμαι κομμουνιστής και μέλος του Ρήγα. Στην ανάκριση με βασάνισαν και με κακομεταχειρίστηκαν με διάφορους τρόπους. Το ίδιο έγινε και γι’ άλλους δύο που συνέλαβαν στην ίδια υπόθεση και συγκεκριμένα τον Μπάμπη Γεωργούλα και την Μαρία Αγγελάκη… Με κτύπησαν γροθιές στο κεφάλι τόσο δυνατά, ώστε να χάσω προσωρινά την αίσθηση της όρασης …Με υπέβαλαν στο βασανιστήριο της φάλαγγας…….. Με γρονθοκοπούσε, με έφτυνε στο πρόσωπο και πατούσε την κοιλιά μου … Μου κρατούσε τα μάτια ανοιχτά για να δείχνει πως δεν έχω λιποθυμήσει. Το στιλιάρι της φάλαγγας έσπασε. Φάλαγγα πέρασε και ο Μπάμπης Γεωργούλας, ενώ η Μαρία Αγγελάκη, μαζί με πολλά άλλα πέρασε και φάλαγγα των δακτύλων των χεριών».

Οι δίκες ακολουθεί η μια την άλλη. Πασίγνωστος είναι ο διάλογος του Προέδρου του Έκτακτου Στρατοδικείου Αθηνών με τη Μαργαρίτα Γιαραλή και την Πόπη Τζεμπελίκου στη δίκη του Ρήγα Φεραίου, στις 3 Νοεμβρίου 1969:
Γιαραλή: Είναι η τρίτη φορά που έρχομαι εις το στρατοδικείο και είμαι υπερήφανη που ανήκω στις προοδευτικές ….
Πρόεδρος: Αφήστε τα αυτά.
Γιαραλή: Παρακαλώ αφήστε με να απολογηθώ.
Πρόεδρος: Για την οργάνωση να μας πείτε.
Γιαραλή: Μάλιστα. Για το Ρήγα. Οι σκοποί της οργάνωσης βγαίνουν…
Πρόεδρος: Αφήστε τους σκοπούς.
Γιαραλή: Θέλω να απολογηθώ παρακαλώ.
Πρόεδρος: Καθίστε κάτω. Παρανομούσατε.
Γιαραλή: Όταν καταπατούνταν τα ανθρώπινα δικαιώματα….
Πρόεδρος: Κάτσε κάτω.
Γιαραλή: Μα να απολογηθώ.
Πρόεδρος: Τι κάνατε να μας πεις.
Γιαραλή: Αυτό θα σας πω. Από της εγκαθιδρύσεως της δικτατορίας στην Ελλάδα…..
Πρόεδρος: Κάτσε κάτω.
….
Βασιλικός Επίτροπος: Θέλετε να μας κάνετε πλύσιν εγκεφάλου;
Πρόεδρος: Πέρασες στιγμή χωρίς παράνομη δράση, χωρίς να μοιράζεις προκηρύξεις;
Γιαραλή: Ούτε στιγμή. Θεωρώ χρέος μου……
Πρόεδρος: Κάτσε κάτω.
Γιαραλή: Δεν μου επιτρέπετε να καταγγείλω τα βασανιστήρια που στην ασφάλεια….
Πρόεδρος: Θα σε αποβάλω της αιθούσης.
Βασιλικός Επίτροπος: Θέλετε να μεταβάλλεται την αίθουσα σε γιάφκα.
…
Τζεμπελίκου: Τρίτη φορά έρχομαι εδώ για την αντιδικτατορική μου δράση.
Πρόεδρος: Κάτσε κάτω.
Τζεμπελίκου: Για τρίτη φορά δεν θα με αφήσετε να απολογηθώ.
Πρόεδρος: Κάτσε κάτω.
Τζεμπελίκου: Καταγγέλλω τα βασανιστήρια. Με φέρνουν μετά ένα χρόνο στο δικαστήριο για να μην φανούν τα σημάδια.
Πρόεδρος: Κάτσε κάτω.
Τζεμπελίκου: Να γραφτεί στα πρακτικά ότι δεν με αφήσατε να απολογηθώ. Καταγγέλλω…
Πρόεδρος: Κάτσε κάτω.
Τζεμπελίκου: Δεν σας φοβάμαι! Εσείς με φοβάστε, ακόμα και τώρα που κάθομαι στο εδώλιο της κατηγορούμενης.
Σε αυτή τη δίκη του Ρήγα Φεραίου στην Αθήνα το Νοέμβριο του ‘69, η Πόπη Τζεμπελίκου καταδικάζεται σε 17 χρόνια, που μαζί με τις δύο προηγούμενες καταδίκες γίνονται πάνω από 40 και κατά συγχώνευση 25 χρόνια. Η Μαργαρίτα Γιαραλή καταδικάζεται σε 15 χρόνια, που μαζί με τη προηγούμενη καταδίκη της γίνονται 25 και κατά συγχώνευση 17. Ο Νικόλας Βουλέλης (υποψήφιος βουλευτής Λέσβου του ΚΚΕ εσωτερικού – Ανανεωτική Αριστερά το 1989) καταδικάζεται σε 8 χρόνια.

Το μαζικό φοιτητικό κίνημα
Με το τέλος του ’71 μπαίνουμε σε μια διαφορετική περίοδο του αντιδικτατορικού κινήματος. Αυτή του μαζικού φοιτητικού κινήματος και της εξέγερσης του Πολυτεχνείου.
Η Ασφάλεια αυτή την περίοδο τα έχει λίγο χαμένα. Έχει να αντιμετωπίσει χιλιάδες ανθρώπους. Προβαίνει σε εκατοντάδες ολιγοήμερες συλλήψεις για ξύλο προς εκφοβισμό, χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Το φοιτητικό κίνημα της απαντάει με μεγάλες συγκεντρώσεις, διαδηλώσεις και καταλήψεις.

Έτσι, την άνοιξη του ΄72, μετά τις προσφυγές στα Πρωτοδικεία για την υποχρέωση διεξαγωγής εκλογών από τους φοιτητικούς συλλόγους, την πρώτη δημόσια συγκέντρωση και διαδήλωση στην επέτειο της 21ης Απριλίου στα Προπύλαια, τη διαδήλωση στο Μουσείο, την απόπειρα συγκέντρωσης στην πλατεία Κοτζιά την Πρωτομαγιά και τη συναυλία στο Σπόρτιγκ με την διαδήλωση που ακολούθησε στις 15 Μάη, καθώς και τις αντίστοιχες συγκεντρώσεις και πορείες στις άλλες πόλεις (Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Γιάννενα), η Ασφάλεια κάνει πολλές εκατοντάδες συλλήψεις φοιτητών για λίγες μέρες. Βασανίζει και απειλεί χωρίς αποτέλεσμα. Τρεις φοιτητές, οι Ρηγίτες Νίκητας Λιοναράκης και Μιχάλης Σαμπατακάκης και η αναρχική Αγγέλα Φωτεινού καθώς και ο Πρόεδρος της ΕΚΙΝ Παναγιώτης Κανελλάκης μετά από δίμηνη ανάκριση παραπέμπονται σε δίκη και πάνε στον Κορυδαλλό.

Τα ίδια και το φθινόπωρο του ΄72. Είναι η περίοδος των γενικών συνελεύσεων στις σχολές για εκλογές, της εκλογής επιτροπών, των διαδηλώσεων και των εκλογών στους φοιτητικούς συλλόγους με όργιο νοθείας από την χούντα. Και πάλι πολλές ολιγοήμερες συλλήψεις με ξύλο. Στη Θεσσαλονίκη τέσσερις Ρηγίτες κρατούνται για ένα μήνα: Οι Πάνος Ερμείδης, Χρυσάφης Ιορδάνογλου, Χρίστος Ζαφείρης και Πέτρος Οικονόμου. Στους πρώτους μήνες του ’73 έχουμε διαδηλώσεις, αποχή στις σχολές και κυρίως τις στρατεύσεις φοιτητών, τις μεγάλες συγκεντρώσεις που ακολουθούν και μαζικές ολιγοήμερες συλλήψεις με ξύλο. Η δίκη των 11, με τη φωτογραφία του Ρηγίτη Μάκη Μπαλαούρα με μαυρισμένα από το ξύλο μάτια σε εξώφυλλο γνωστού περιοδικού!

Το φοιτητικό κίνημα αυτής της περιόδου οργανώνεται γύρω από τη λειτουργία των Φοιτητικών Επιτροπών Αγώνα, οι οποίες αποτελούν τον κύριο στόχο των αναγκαστικών στρατεύσεων με βάση τον χουντικό νόμο 1347/73. Πολλά μέλη και φίλοι του Ρήγα στρατεύονται.

Στη Νομική
Μετά τις στρατεύσεις, οι φοιτητές απαντούν με την κατάληψη της Νομικής και την πολύ μεγάλη διαδήλωση που παραλύει το κέντρο της Αθήνας. Ιδιαίτερα σημαντικός ο ρόλος του Ρήγα. Ακολουθούν μαζικές συγκεντρώσεις και η νέα κατάληψη της Νομικής.

Την ίδια περίοδο γίνεται η σύλληψη και η παραπομπή οργάνωσης του Ρ.Φ. με νέους και νέες 18 χρονών. Πάκυ Κυριοπούλου, Σπύρος Παπασπύρου, Νικήτας Δεϊμέζης, Σπύρος Κιούσης, Ελένη Καλαφάτη, Τέλης Χατζηαργυρός, Παναγιώτης Καραγιώργης, Σπύρος Λιάγγης, Λιάνα Κυριοπούλου. Κάποιοι από αυτούς, λόγω ηλικίας, πάνε στο Αναμορφωτήριο!

Στις 8 Μαΐου του ’73 η Ασφάλεια σηκώνει τα χέρια στην αντιμετώπιση του φοιτητικού κινήματος και έρχεται η ώρα του ΕΑΤ-ΕΣΑ. Είναι η λεγόμενη «νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου» για το χτύπημα των οργανώσεων της νεολαίας. Συλλαμβάνονται δεκάδες μέλη του Ρήγα. Ανάμεσα τους ο μολυβιάτης φοιτητής της Νομικής Σταύρος Τσακιράκης. Ανακρίνονται στην ΕΣΑ πάνω από 100 ημέρες και παραπέμπονται με τον εμφυλιακό νόμο 509. Με την αμνηστία στις 22 Αυγούστου αποστέλλονται στο στρατό. Παρόμοιες συλλήψεις και ανακρίσεις γίνονται στη Θεσσαλονίκη. Τον Αύγουστο, γίνεται δίκη φοιτητών στην Πάτρα. Η επέμβαση της ΕΣΑ στο αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα δεν είχε, βέβαια, κανένα αποτέλεσμα. Με το άνοιγμα των σχολών, μεγάλες συγκεντρώσεις, το μνημόσυνο Παπανδρέου και οι συλλήψεις, διαδηλώσεις.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου
Έτσι φτάνουμε στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Δεν είναι του παρόντος η ανάλυση του, που άλλωστε έχει γίνει αρκετά και έγκυρα. Θα σημειώσω τη μεγάλη παρουσία Ρηγιτών στη Συντονιστική του Πολυτεχνείου: Χρίστος Λάζος, Χρύσανθος Λαζαρίδης, Δημήτρης Χατζησωκράτης, Γιώργος Τσεμπελής, Στέλιος Παππάς, Γιώργος Παπαβασιλόπουλος. Χιλιάδες συλληφθέντες και παράνομοι μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Εκατοντάδες μέλη και φίλοι του Ρήγα. Στην ΕΣΑ για μήνες μέλη του Ρήγα, μεταξύ των οποίων οι: Μάκης Μπαλαούρας, Ανδρέας Νεφελούδης, Στέλιος Παππάς, Αντώνης Λιοναράκης. Οι Ανδρέας Νεφελούδης και Στέλιος Παππάς στη συνέχεια εξορίζονται. Μαζικές συλλήψεις και στις άλλες πόλεις.

Πέρα από τις συλλήψεις, τα βασανιστήρια και τις φυλακίσεις, η κύρια συμβολή του Ρήγα ήταν η αντίληψη για την ανάπτυξη και η ίδια η ανάπτυξη του μαζικού φοιτητικού κινήματος. Η αντίληψη υπάρχει από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας του Ρήγα. Όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν, γίνεται πραγματικότητα.
Ο Ρήγας συνέβαλε σημαντικά στη δημιουργία και λειτουργία της Ελληνοευρωπαϊκής Κίνησης Νέων (ΕΚΙΝ), του πρώτου συλλογικού μορφώματος με δημόσια δράση, που αντιπαρατίθεται ιδεολογικά με τη δικτατορία. Από το ’70 μέχρι το ’72, που τη διέλυσε η Χούντα, γίνεται κέντρο της φοιτητικής ζωής. Γίνονται εκδηλώσεις κάθε εβδομάδα με συμμετοχή εκατοντάδων, που σπάζουν το φράγμα της τρομοκρατίας. Τα στελέχη της ΕΚΙΝ υφίστανται αλλεπάλληλες ολιγοήμερες συλλήψεις.

Η κύρια συμβολή του Ρήγα όμως είναι η συγκρότηση των Φοιτητικών Επιτροπών Αγώνα (ΦΕΑ) του ιστού της ανάπτυξης του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος. Με την επιβολή της δικτατορίας το ’67, μέλη της νεολαίας Λαμπράκη και άλλων προδικτατορικών οργανώσεων συμμετέχουν στο Ρήγα και τις άλλες αντιδικτατορικές οργανώσεις και συμβάλλουν αποφασιστικά στη διαμόρφωση συνειδήσεων για αντίσταση και αγώνα για τη δημοκρατία.

Μια καινούργια γενιά φοιτητών από το ’67 και πέρα, χωρίς το στοιχείο της συμμετοχής σε πολιτικές οργανώσεις πριν τη δικτατορία (λόγω ηλικίας), ψάχνει τους τρόπους συλλογικών αναζητήσεων και δράσεων. Έτσι δημιουργούνται παρέες φοιτητών ανά σχολή που συμμετέχουν σε ομαδικές συζητήσεις. Στα τέλη του ’71, οι παρέες αυτές των φοιτητών, με την αποφασιστική συμβολή του Ρήγα, μετατρέπονται σε οργανωμένες πλατειές συλλογικότητες ανά σχολή, τις ΦΕΑ.

Έχουν παράνομο οργανωτικό σχήμα (επιτροπή σχολής ή έτους), αλλά δημόσια μαζική δράση στη σχολή μπροστά σε όλους τους φοιτητές. Διεκδικούν αγωνιστικά τη «νομιμοποίηση» της δράσης τους, της δυνατότητας, δηλαδή, δημόσιας συγκέντρωσης και συζήτησης, ενώ προφυλάσσουν τον παράνομο οργανωτικό τους ιστό. Στις αρχές του ’72, συγκροτείται το Διασχολικό των ΦΕΑ, που συντονίζει όλες τις σχολές για όλη τη διάρκεια του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος. Η παρουσία του Ρήγα είναι καθοριστική. Όλο αυτό το σχήμα αποδεικνύεται εκπληκτικά αποδοτικό.

Η συμβολή του Ρήγα στη δημιουργία, ανάπτυξη, ενωτικό χαρακτήρα και μαζική δράση των ΦΕΑ είναι αποφασιστική. Και οι ΦΕΑ είναι ο βασικός ιστός ανάπτυξης του αντιδικτατορικού φοιτητικού κινήματος.

Αντί επιλόγου
Είμαστε ευτυχείς που ο εισαγγελέας κ. Πατσής δεν είναι κοινωνός της ιστορίας μας. (Εκτός των άλλων, είναι και θέμα αισθητικής). Πώς άλλωστε θα είχαμε αυτό το αίσθημα υπεροχής; Αυτό το μειδίαμα του Ρήγα Φεραίου!