Το νησί της Λέσβου λόγω των ιδιαίτερων χερσαίων και κλιματικών συνθηκών, έχει μια πολύ πλούσια χλωρίδα που διαμορφώνει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τοπίου του. Ο πλούτος αυτός οφείλεται εν μέρει στην ποικιλία των οικοτόπων του νησιού, στα ιδιαίτερα πετρώματα του, στις μακραίωνες ανθρωπογενείς παρεμβάσεις αλλά και στην εγγύτητα προς τη Μικρά Ασία. Το νησί θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως "βοτανικός παράδεισος": άγρια λουλούδια, αρωματικά-θεραπευτικά, σπάνια φυτά, δέντρα και θάμνοι.

Η ποικιλότητα των οικοσυστημάτων του νησιού είναι ο  μεγάλος πλούτος του. Διανύοντας λίγα δεκάδες χιλιόμετρα σε λίγη ώρα μπορείς να βρεθείς από έναν υγροβιότοπο, σε ένα πυκνό πευκοδάσος και από έναν ελαιώνα σε ένα καστανόδασος.  Αυτός ο πλούτος της Λέσβου, τα μοναδικά γεωλογικά μνημεία και τοπία φυσικού κάλλους συνέβαλαν στην αναγνώριση και ένταξή της στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO.

Ο καλύτερος τρόπος για να προστατεύσεις τη φύση είναι να έρθεις σε επαφή μαζί της, να τη γνωρίσεις και να την αγαπήσεις, ακούγοντας το θρόισμα του ανέμου, μέσα στο φύλλωμα της ελιάς στους ανθισμένους ανοιξιάτικους ελαιώνες της Γέρας, μυρίζοντας το ροδόδεντρο στα βουνά των Παρακοίλων, θαυμάζοντας τα πολύχρωμα χαλιά των παπαρούνων στην Αχλαδερή ή τις υπέροχες ορχιδέες στο Πυργί.

Κάπου εκεί εάν προσέξουμε καλά θα ανακαλύψουμε τον υπέροχο κόσμο των ορχιδεών, που είναι καμάρι των φίλων της φύσης. Θα τις βρούμε ανθισμένες σε διάφορα μέρη του νησιού από τον Φεβρουάριο έως τον Ιούνιο, αλλά αυτές τις μέρες είναι σε πλήρη έξαρση, προσφέροντας «οργασμικές» καταστάσεις σε πολλούς λάτρεις της φύσης που τις αναζητούν και έρχονται ακόμα και από το εξωτερικό στο νησί μας για να τις συναντήσουν. Περισσότερα από 100 διαφορετικά είδη έχουμε την τύχη να έχουμε στο νησί, τα μισά απ’όσα θα δούμε σε όλη τη χώρα. Πολλοί έμαθαν τα τελευταία χρόνια τις ορχιδέες από τα σουπερ μάρκετ που τις πουλάνε σε όμορφα πολύχρωμα γλαστράκια, και δυστυχώς δεν ξέρουν πόσες άγριες ορχιδέες έχουμε την τύχη να έχουμε στο νησί μας.

Οι ορχιδέες πήραν το όνομα τους πιθανότατα αντανακλώντας την ομοιότητά της διπλοκόνδυλης ρίζας τους με τα ανδρικά γεννητικά όργανα αλλά αγαπημένος μύθος λέει ότι συνδέονται με τον μυθικό Όρχι, γόνο μιας Νύμφης και ενός Σάτυρου, όπου σε μια διονυσιακή γιορτή μέθυσε τόσο πολύ που προσπάθησε να βιάσει μια ιέρεια του Θεού και εξαιτίας της προσβολής αυτής άγρια θηρία τον κατασπάραξαν. Ο πατέρας του ζήτησε συγχώρεση από τον Διόνυσο και αυτός ικανοποιώντας τον Σάτυρο τον μεταμόρφωσε σε ένα πανέμορφο λουλούδι, την ορχιδέα.

Άγριες ορχιδέες θα βρούμε παντού στον πλανήτη, εκτός των πάγων και της ερήμου.  Εξελίχθηκαν σε ένα περιβάλλον γεμάτο με ποικιλία διαφορετικών εντόμων-επικονιαστών και ανέπτυξαν πολλά ειδικά χαρακτηριστικά με αποτέλεσμα η μελέτη τους να γίνει το ενδιαφέρον πολλών βιολόγων και βοτανολόγων και η φωτογράφησή τους το πάθος πολλών ερασιτεχνών φυσιολατρών. Πρώτος μελετητής τους ο δικός μας Θεόφραστος, πατέρας της οικολογίας, που τον φανταζόμαστε να περπατά με τον Αριστοτέλη πέριξ του κόλπου της Καλλονής, σε ένα περιβάλλον λίγο ως πολύ παρόμοιο με αυτό που έχουμε την τύχη να χαιρόμαστε περίπου 2,5 χιλιάδες χρόνια μετά. Ο συντοπίτης μας Γιάννης Καρατζάς έχει κάνει πολύ σημαντική δουλειά στην καταγραφή και ανάδειξη του πλούτου των ορχιδεών στο νησί μας, με την καταγραφή τους στο βιβλίο του που μπορούμε να βρούμε στα βιβλιοπωλεία του νησιού.

Είναι σημαντικό να πούμε ότι όλα τα είδη της οικογένειας των ορχιδεών που φύονται αυτοφυώς στην Ελλάδα εμπίπτουν σε ειδικό – αυστηρό – προστατευτικό καθεστώς, καθώς περιλαμβάνονται στα προστατευταία είδη (της αυτοφυούς χλωρίδας του πίνακα Α) του ΠΔ 67/81 όπου στο Αρθρο 2 αναφέρεται ότι «Απαγορεύεται, καθ’ άπασαν την επικράτειαν και καθ’ όλην την διάρκεια του έτους, η συλλογή, η μεταφύτευσης, η εκρίζωσις, η κοπή, η μεταφορά, η πώλησις και η αγορά, η εξαγωγή εκ της χώρας, ως και η δια παντός τρόπου καταστροφή των αναφερομένων εις τον πίνακα Α’ βλαστικών ειδών, μετά των ανθέων και καρπών αυτών, των δια του επιστημονικού αυτών ονόματος κατονομαζόμενων…..».

Οι κυριότερες απειλές των ορχιδεών είναι η καταστροφή των βιοτόπων τους από μπαζώματα, αποξηράνσεις, υπερβόσκηση, η χρήση φυτοφαρμάκων και ζιζανιοκτόνων.  Η ύπαρξη άγριων ορχιδεών είναι δείκτης υγείας για το περιβάλλον μας. Είναι σημαντικό λοιπόν να γίνει γνωστό σε όλους η σπανιότητα αυτών των λουλουδιών που θα πρέπει να τα προστατεύουμε, να μην τα κόβουμε και προφανώς να μην τα εμπορευόμαστε. Κανείς δεν μπορεί να κακολογήσει πολίτες που αθώα κόβουν κάποια αγριολούλουδα στις βόλτες τους στη φύση, καθώς δεν είναι πληροφορημένοι για τη σημασία αυτών των φυτών. αλλά είναι σημαντικό γνωρίζοντας τα, να προσέχουμε για να τα χαιρόμαστε για πάντα εμείς και τα παιδιά μας και βέβαια να μην τα αγοράζουμε από αυτούς που τις πουλάνε τα τελευταία χρόνια μέσα στην αγορά της Μυτιλήνης.

Κάτι τέτοιο είναι παράνομο και πρέπει επιτέλους να σταματήσει και οι αρμόδιες αρχές να κάνουν συστάσεις σε αυτούς που εμπορεύονται άγριες ορχιδέες ώστε να σταματήσουν. Ας χαρούμε τα αγριολούλουδα ελεύθερα στη φύση παρά σε ένα βάζο που θα επιβιώσουν για λίγες ώρες. Έτσι θα μπορούμε για πολλά χρόνια ακόμα να μνημονεύουμε τον μύθο του ‘Ορχι και να θαυμάζουμε αυτά τα υπέροχα φυτά εμείς και τα παιδιά μας για πάντα.