Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μια έξαρση κομμάτων και οργανώσεων τα οποία με πρόσχημα την προάσπιση της αυθεντικότητας και της ενότητας του έθνους-κράτους, βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να θέσουν μια σειρά από αιτήματα και έναν πολιτικό λόγο, τα οποία βρίσκονται σε ευθεία αναντιστοιχία με τις δημοκρατικές κατακτήσεις της νεωτερικότητας.

Ο λόγος και οι πρακτικές τους, συγκροτούν ένα μωσαϊκό απόψεων, όλες τους έχουν όμως σαν στόχο την μετατροπή του πολιτικού τοπίου σε ένα νέο, με χαρακτηριστικά που παραπέμπουν στην απολυταρχία και τον ολοκληρωτισμό.

Μήπως οι κοινωνίες παραφρόνησαν και ζητούν ουσιαστικά τον αφανισμό τους και την επιστροφή τους σε φαινόμενα βάναυσης βίας όπως εκείνης που γνωρίσαμε στις δικτατορίες και τον ναζισμό των μέσων του 20ου αιώνα;
Φαινόμενα πρωτόγνωρα μέχρι την δεκαετία του ΄90, αναδύθηκαν μετά την κατάρρευση των καθεστώτων του ανατολικού μπλοκ και έχουν σαν αφετηρία την μετανάστευση αυτών των λαών σε χώρες της Ευρώπης, μαζί και στην χώρα μας.

Όψεις της μισαλλόδοξης ρητορείας και του εξτρεμισμού
Μια πρώτη κατηγορία από τα λεγόμενα εθνικολαϊκιστικά μορφώματα, αποτελούν τα κινήματα της άκρας δεξιάς και του νεοναζισμού. Κινήματα τα οποία είχαν σαν γνώμονα την μιλιταριστική βία και τον πολιτικό πρωτογονισμό, με έντονη απέχθεια προς κάθε είδους μεταναστευτική ροή, γνωρίζουν την άνθηση τους στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας για να βρεθούν σήμερα σε μια σχετική ύφεση, μετά την φυλάκιση των πρωτεργατών της Χρυσής Αυγής. Παρόλα αυτά, το αντίστοιχο πολιτικό στίγμα είναι εύκολο να ανιχνευθεί σήμερα στον δημόσιο και πολιτικό λόγο κυρίως στα κοινωνικά δίκτυα και το διαδίκτυο και σε όσους ασπάζονται ακόμα εθνικιστικές και ρατσιστικές θέσεις.

Όψεις των κηρυγμάτων του ανορθολογισμού
Μια δεύτερη κατηγορία του εθνικολαϊκιστικού λόγου, αναδύεται στα κινήματα του ανορθολογισμού. Εδώ θα συναντήσουμε τους συνωμοσιολόγους, τους αντιεμβολιαστές , το θρησκευτικό παραλήρημα και το μυστικισμό, φαινόμενα τα οποία συναντάμε και στην παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα.

Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στους εκπροσώπους του θρησκευτικού παροξυσμού, με τα αντιαισθητικά και αποκρουστικά κηρύγματα τους, υπόσχονται τον «Αρμαγεδδώνα» της «Αποκάλυψης» για όσους βρεθούν στο πέρασμά τους. Κύριο στοιχείο το οποίο αναδεικνύεται από την θεματολογία τους, είναι η οργάνωση του λόγου τους σε μια μυθολογική και ανορθολογική βάση, καθώς και στην δυσπιστία σε οτιδήποτε βρίσκεται σε συμφωνία με τον πολιτισμό και την επιστήμη.

Η βαθιά αντιδημοκρατική διάθεση αυτών των κινημάτων, τροφοδοτείται από την απόρριψη του ορθού λόγου και της επιστημονικής γνώσης που γέννησαν τις δημοκρατικές παραδόσεις του 20ου αιώνα. Αυτή η αμφισβήτηση του ορθού λόγου αποτελεί το άλλοθι για την καταφυγή σε μια μυστικιστική οργάνωση του λόγου, με απολυταρχικά και εξουσιαστικά γνωρίσματα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι παράγωγο αυτού του ανορθολογικού τρόπου σκέψης αποτελεί η συνωμοσιολογία, όπου τα όρια της πραγματικότητας και της παράνοιας είναι δυσδιάκριτα. Όλοι θα θυμόμαστε πρόσφατα στις ΗΠΑ, οργανώσεις της άκρας δεξιάς και της συνωμοσιολογίας να επιδράμουν στον Λευκό Οίκο, αναγνωρίζοντας τον Ντόναλντ Τραμπ ως τον φυσικό ηγέτης τους.

Οποιοδήποτε θεματολογία αναδειχτεί από την τηλεοπτική εικονική πραγματικότητα, τα κινήματα αυτά θα την αγκαλιάσουν ή θα την κριτικάρουν ανάλογα, καθώς η τηλεοπτική πραγματικότητα αποτελεί το κατάλληλο όχημα μετάδοσης της προπαγάνδας τους, σε μια κοινωνία που από χρόνια βρίσκεται σε κατάστασή απάθειας και αδιαφορίας και διεγείρεται μόνο από τα ερεθίσματα της λαμπυρίζουσας οθόνης της τηλεόρασης και προσφάτως των κινητών τηλεφώνων.

Να λοιπόν που αποκαλύπτεται ο μανδύας, κάτω από τον οποίο κρύβονται οι προθέσεις και οι αντιδημοκρατικοί στόχοι αυτών των πολιτικών σχηματισμών, με γνώμονα την ανάδειξη και εγκαθίδρυση μιας ολοκληρωτικής μετάλλαξης της κοινωνίας με βάση τα σχέδια σκοταδιστικών κύκλων.

Τα αίτια ανάδειξης του εθνικολαϊκιστικού φαινομένου
Τι ήταν όμως που αυτό που πυροδότησε μια τέτοια απευκταία εξέλιξη της κοινωνίας; Σίγουρα πρέπει να γυρίσουμε τα ρολόγια της ιστορίας πίσω, για να δούμε το είδος του πολιτικού πλαισίου που δημιουργήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες, πως ανταποκρίθηκαν τα κόμματα σε αυτό το πλαίσιο οργάνωσης της δημόσιας ζωής και κυρίως ποια είναι η θέση της λεγόμενης «κοινωνίας των πολιτών» απέναντι σε αυτή την δύσοσμη εξέλιξη της κοινωνίας.

Θα ήταν κοινότυπο να πούμε ότι οι παθογένειες του πολιτικού μοτίβου και η αποξένωση του πολίτη από το κέντρο των αποφάσεων που αφορούν τη ζωή του τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν δημιουργήσει μια έντονη αμφισβήτηση της ποιότητας της δημοκρατίας.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αλλά και με την κατάρρευση των καθεστώτων των ανατολικών χωρών, τα οποία μέχρι πρόσφατα αποτελούσαν ένα είδους αντίβαρου στις δυτικές κοινωνίες, έχει εκβράσει το σημερινό εκρηκτικό σκηνικό των εξτρεμιστικών και ανορθολογικών κινημάτων , με αιτήματα από τον εμβολιασμό μέχρι τις νέες ταυτότητες ακόμα και τα δίκτυα 5ης γενιάς των τηλεπικοινωνιών.

Ο λόγος τους αφελής, πρωτόγονος και απλοϊκός, με στόχο εκείνο τον ακροατή που γνωρίζει μια στοιχειώδη θεματολογία της επικαιρότητας χωρίς όμως να μπαίνει στην διαδικασία της κριτικής ή της απόρριψης της.

Μετά από τέτοια παράθεση των κινημάτων και του λόγου τους, ο αναγνώστης θα συμφωνήσει ότι βρισκόμαστε σε μια παρακμιακή κατάσταση της κοινωνίας όπου έχει χαθεί η διάθεση της έλλογης σκέψης και δράσης και κυριαρχεί η βαρβαρότητα, οι ανταγωνιστικές σχέσεις και ο μισανθρωπισμός.

Οι παραδοσιακές σχέσεις των ανθρώπων, η σχέση τους με το κράτος, η δημοκρατική λειτουργία και άλλες κατακτήσεις της δυτικής παράδοσης βρίσκονται σε κατάσταση απόσυρσης.

Μέσα σε αυτό το κλίμα που άρχισε να διαμορφώνεται την δεκαετία του ’90, οι δυνάμεις της αγοράς και του χρηματιστηρίου, οι οποίες αισθανόμενες πανίσχυρες δίνουν το σινιάλο ώστε μια σειρά από κοινωνικές κατακτήσεις όπως η δημόσια υγεία, η ασφάλιση, η προστασία της αγοράς εργασίας να αναιρεθούν με σκοπό οι επιχειρήσεις απρόσκοπτα να στήσουν τις κάθε είδους δουλειές τους με το κράτος. Σε όλα αυτά, το κράτος της ευρωπαϊκής παράδοσης έγινε απλά ο θεατής των εξελίξεων.

Η ανεργία άρχισε να καλπάζει, τα νοικοκυρά βρέθηκαν με δυσανάλογα χρέη ενώ άλλα έχασαν την περιουσία τους, και όλοι μαζί να ανακαλύπτουμε το άγριο πρόσωπο του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού. Η κοινωνία ή μέρος αυτής, άρχισε να αμφισβητεί όχι τις κυρίαρχες πολιτικές οι οποίες της επιβλήθηκαν αλλά τη δομή και την οργάνωση της, όπως την ξέρουμε από τον Διαφωτισμό μέχρι σήμερα .

Σε αυτό το τοπίο, οι διάφορες εκδοχές της μισαλλόδοξης και ακραίας δεξιάς, βρήκαν το πρόσφορο έδαφος για να χτίσουν τον λόγο τους. Όταν σε κάποια στιγμή βρέθηκαν σε αδιέξοδο από την αντίδραση της κοινωνίας, τότε μεταλλάχθηκαν σε δήθεν υπερασπιστές της δημόσιας υγείας, των εθνικών της παραδόσεων και γενικά οτιδήποτε ξέβραζε κάθε φορά η τηλεοπτική επικαιρότητα και ταίριαζε στα σχέδια τους.

Η «κοινωνία των πολιτών» απέναντι στο φαινόμενο του εθνικολαϊκισμού

Στα παραπάνω πρέπει να προσθέσουμε και την στάση της κοινωνίας και των οργανωμένων πολιτών και την αδυναμία τους, να αντισταθούν σε αυτή την λαίλαπα. Είναι γεγονός ότι η «κοινωνία των πολιτών»(συνδικαλιστικές οργανώσεις, κόμματα, φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης) βρέθηκε ανέτοιμη να αντιμετωπίσει τη νέα κατάσταση.

Η κοινωνία θεώρησε ότι μέρος αυτών των οργανωμένων πολιτών εναγκαλιζόμενοι άλλοτε με την κρατική διαχείριση και άλλοτε με τα κόμματα απομακρύνθηκαν από τα ενεργά αιτήματα της κοινωνίας και έχασαν την εγκυρότητά τους απέναντι στους απλούς πολίτες. Εξάλλου οι δημοσκοπήσεις αλλά και η καθημερινότητα, μαρτυρούν ότι ο βαθμός εμπιστοσύνης που απολαμβάνουν οι σχετικοί θεσμοί, βρίσκονται αρκετά χαμηλά και για αυτό άλλωστε αποτελούν πεδίο ενδιαφέροντος και εμπλοκής από μικρές μόνο μερίδες πολιτών.

Επίλογος
Τα αίτια της δυστοπικής πραγματικότητας που βιώνουμε εδώ και δεκαετίες και περιγράψαμε παραπάνω, πρέπει να αναζητηθούν στις πρόσφατες αλλαγές στη ζωή και την καθημερινότητα μας.

Η ανατροπή κεκτημένων, σε μια σειρά από πεδία δράσης των πολιτών, από πανίσχυρα εξωθεσμικά οικονομικά κέντρα της παγκοσμιοποιημένης αγοράς που προσπάθησαν να ελέγξουν τις εξελίξεις της κοινωνίας, βρήκαν την κοινωνία ανήμπορη να αντιδράσει ως αποτέλεσμα του κατακερματισμού του κοινωνικού και πολιτικού αποθέματος της.

Στο βαθμό που η «κοινωνία των πολιτών» δεν μπορεί να βρει τον βηματισμό της και την γείωση της με την κοινωνία, είναι φανερό ότι φαινόμενα αποσάθρωσης, όπως αυτά που αναδείξαμε παραπάνω, θα συνεχίσουν να υπάρχουν, θα ενταθούν ή θα εμφανιστούν άλλα με παρόμοιο περιτύλιγμα.