Πριν κάποιους μήνες γνώρισα στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου δύο νέα κορίτσια. Τυχαίνει να είναι πολύ φίλες μεταξύ τους και με το ίδιο όνομα, Ειρήνη. Η μια απ’ αυτές είναι Μυτιληνιά με προσφυγική καταγωγή από τη Μενεμένη. Η δεύτερη, κατάγεται κάπου από τη Βόρεια Ελλάδα, χωρίς να έχω υπόψη μου άλλες λεπτομέρειες.

Μια μέρα, καθώς η συζήτησή μας ήταν γύρω απ’ το Μακεδονικό, η Βορειοελλαδίτισσα μου είπε: «Ρωτήστε εμένα κ. Μάντζαρη για τη Μακεδονία. Τι ξέρουν όλοι αυτοί που μιλάνε; Ξέρετε ποιό είναι το χωριό μου εμένα; Το Μακροχώρι της Καστοριάς. Εκεί γεννήθηκε ο πατέρας μου κι ο παππούς μου. Εκεί γεννήθηκα κι εγώ». Δεν χρειαζόταν να πει πολλά. Ως φανατικός «γαύρος», το Μακροχώρι το ήξερα. Το χωριό ως το 1926 το λέγανε Κονόμλαντι στα σλάβικα κι είχε αμιγώς σλαβομακεδονίτικο πληθυσμό. Μάλιστα οι κάτοικοι του είχαν λάβει μαζικά μέρος στην εξέγερση του Ίλιντεν το 1903, έχοντας 26 νεκρούς.

Εκεί γεννήθηκε ο θρύλος του Ολυμπιακού Νίκος Γιούτσος. Πιτσιρικάς πρόλαβα να τον δω ζωντανά από από την τηλεόραση στον αγώνα Ολυμπιακού – Κάλιαρι, το 1972. Πολύ αργότερα έμαθα και κάποιες λεπτομέρειες για τη ζωή του. Το Μακροχώρι (Κονόμλαντι) στα χρόνια του ελληνικού εμφυλίου ήταν στη ζώνη κατοχής του Δημοκρατικού Στρατού, δεχόμενο το 1948, σφοδρούς βομβαρδισμούς από τον Εθνικό Στρατό. Ο Νίκος Γιούτσος (Γιουτσώφ) μαζί με άλλα 200 παιδιά και με την αδελφή του παίρνει το δρόμο για τις Λαϊκές Δημοκρατίες, στα πλαίσια του λεγόμενου «παιδομαζώματος». Εγκαθίσταται στην Ουγγαρία, όπου μαθαίνει τα μυστικά της μπάλας σε ορφανοτροφείο. Εκεί τον ανακαλύπτει ο πρέσβης της Ελλάδας στη Βουδαπέστη, για να τον φέρει το 1964 στον Ολυμπιακό. Η συνέχειά είναι γνωστή. Ο ίδιος σε πρόσφατη συνέντευξή του στην εφημερίδα «ΦΩΣ των σπορ» αποκαλύπτει ανάμεσα στα άλλα, πως ερχόμενος στην Ελλάδα δεν ήξερε ούτε μια λέξη ελληνικά.

Η Ειρήνη μου είπε πως ο παππούς της μίλαγε μόνο σλαβομακεδονίτικα («ντόπια» τα λέγανε για να μην πουν την απαγορευμένη λέξη) και καθόλου ελληνικά. Ο πατέρας της, παρόλο που τα καταλάβαινε απέφευγε να τα μιλήσει. Μίλαγε δημόσια τα ελληνικά και μόνο με τους γονείς του «τα ντόπια». Η ίδια ούτε τα μιλά, ούτε τα καταλαβαίνει. Πάντως πάνε τακτικά στη Γευγελή, όπου αρέσει πολύ στον πατέρα της να κουρεύεται σε ένα συγκεκριμένο κουρείο. Βάζει βενζίνη από εκεί που είναι φτηνή, επισκέπτονται τον οδοντίατρο όταν έχουν ανάγκη και κάνουν τα ψώνια τους που είναι πολύ φθηνότερα απ’ ότι στην Ελλάδα.

Τα δύο κορίτσια κάνουν παρέα και μιλάνε κάθε μέρα για πολλά. Δεν τους ενδιαφέρει η πολιτική... Κι όμως μετά τη ψήφιση στη Βουλή της Συμφωνία των Πρεσπών η άλλη Ειρήνη, η Μυτιληνιά, ανέβασε στο λογαριασμό της στο facebook μια ελληνική σημαία με μια τεράστια λεζάντα : «Επωλήθη η Ελλάς! Οι Σκοπιανοί μας κλέβουν την ιστορία». Ποιανού άραγε κλέβουν οι Σκοπιανοί την ιστορία; Τη δική της, της φίλης της Ειρήνης ή του Νίκου Γιούτσου...