Πανελλήνιες ή πανελλαδικές, οι εξετάσεις εισαγωγής των αποφοίτων του Λυκείου σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ, όπως και εάν λέγονται διαχρονικά, είναι μια διαδικασία ψυχοφθόρα που βρίσκει στα «κόκκινα» την ελληνική κοινωνία τον Ιούνιο που δίνουν τα παιδιά εξετάσεις και τον Αύγουστο όταν ανακοινώνονται οι βάσεις. 

Ακόμα και εάν δεν έχει κάποιος στην οικογένεια του κάποιον που δίνει πανελλήνιες όλοι έχουμε κάποιον γνωστό που περνάει αυτή τη δοκιμασία, δοκιμασία τραυματική για όποιον την πέρασε και αξέχαστη.

Οικογένειες αιμορραγούν οικονομικά για να καλύψουν με φροντιστήρια τα παιδιά στο Λύκειο, θέλοντας να τους δώσουν το καλύτερο, ώστε να μπορέσουν να περάσουν στο Πανεπιστήμιο και να ζήσουν το όνειρο τους. Αυτό πιστεύω είναι το σημαντικότερο πρόβλημα της παιδείας μας, οφείλουμε να δούμε επιτέλους τι κάνουμε λάθος και πως θα το διορθώσουμε αυτό το απαράδεκτο φαινόμενο, αυτή την πανευρωπαϊκή ντροπή που δυστυχώς δεν φαίνεται να απασχολεί τη νέα κυβέρνηση παρά το πάθος της προεκλογικά και καινοτομία και εξορθολογισμό του κράτους.

Πολλά μπράβο λοιπόν αξίζουν πρώτα απ’όλα στους/στις επιτυχόντες/επιτυχούσες για την επιτυχία τους καθώς και στις οικογένεια τους. Για όσους δεν κατάφεραν να περάσουν, η ζωή συνεχίζεται, θα έχουν άλλες ευκαιρίες στη ζωή τους και εάν δουν γύρω τους στην κοινωνία θα συναντήσουν πολλούς που δεν πέρασαν στις πανελλήνιες αλλά βρήκαν τον τρόπο να είναι επιτυχημένοι σε ότι κάνουν στη ζωή. Οι πανελλήνιες είναι μια στάση στη ζωή, όχι το παν. 

Φέτος, περισσότερο από ποτέ, «σόκαραν» πολλούς οι χαμηλές βάσεις εισαγωγείς για πολλά τμήματα, που στα 152 από αυτά είναι κάτω από 10,000, ακόμα και για ιστορικά και επιτυχημένα τμήματα όπως αυτό της Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Αιγαίου στη Χίο. Κάποιοι θεωρούν ανεπίτρεπτο να εισέρχονται σε ΑΕΙ φοιτητές με βαθμολογία κάτω από τη βάση και προτείνουν την υιοθέτησή του «κανόνα του 10» για την εισαγωγή φοιτητών στα Πανεπιστήμια. 

Πρώτα απ’όλα πρέπει να καταλάβουμε τι σημαίνει βάση εισαγωγής. Το σύστημα είναι ανταγωνιστικό, ο αριθμός των εισαχθέντων κάθε τμήματος, ο αριθμός και οι προτιμήσεις των υποψηφίων του κάθε τμήματος καθορίζουν τις βάσεις.

Εάν δούμε την εξέλιξη του αριθμού των υποψηφίων και των εισαχθέντων σε ΑΕΙ-ΤΕΙ τα τελευταία 40 χρόνια μπορούμε ξεκάθαρα να βρούμε μια πρώτη απάντηση για το ζήτημα των χαμηλών βάσεων. Το 1980 είχαμε περίπου 85 χιλ υποψηφίους με 26 χιλ επιτυχόντες, (ποσοστό 30%), το 1990 125 χιλ υποψηφίους με 42 χιλ επιτυχόντες (ποσοστό 33%) το 1999 166χιλ υποψηφίους με 71 χιλ επιτυχόντες (ποσοστό 42%), το 2009 106 χιλ υποψηφίους με επιτυχόντες 84 χιλ (ποσοστό 79%) ενώ για φέτος, το 2019 είχαμε περίπου 103 χιλ υποψηφίους με 80 χιλ επιτυχόντες (ποσοστό 77%). Οι αριθμοί λένε την αλήθεια.

Βλέπουμε λοιπόν ότι είναι φυσιολογικό ότι αυξάνοντας κατά χιλιάδες τις θέσεις στα Πανεπιστήμια, οι βάσεις θα πέσουν καθώς το σύστημα είναι ανταγωνιστικό. Εάν θέλει το Υπουργείο να ανεβάσει τις βάσεις και να «ανακουφίσει» το κοινό αίσθημα μπορεί να βάλει εύκολα θέματα στις πανελλήνιες, να γράψουν πιο καλά τα παιδιά και να εκτοξευθούν οι βάσεις.  Κάτι τέτοιο έγινε το 2009 με κυβέρνηση ΝΔ (προεκλογική περίοδος, μάλλον όχι τυχαίο) όπου το 10% των υποψηφίων είχε αριστεύσει με βαθμούς πάνω από 18, χρονιά που φοιτητής μπορεί να έγραφε 18,5 και να μην  έμπαινε στη σχολή της επιλογής του!! Ήταν άριστοι οι υποψήφιοι το 20098 και άχρηστοι το 2019; Δεν πιστεύω.  

Ένα άλλο ζήτημα που εξηγεί την πτώση των βάσεων, ιδιαίτερα στα περιφερειακά πανεπιστήμια όπως το δικό μας, είναι το οικονομικό. Τα τελευταία χρόνια της κρίσης είναι πλέον πολύ δύσκολο να υποστηρίξει μια οικογένεια τη διαβίωση ενός φοιτητή σε ένα περιφερειακό πανεπιστήμιο, σε μια άλλη πόλη. Δυστυχώς βλέπουμε παιδιά που αν και το θέλουν δεν μπορούν να έρθουν να σπουδάσουν στη Μυτιλήνη εξαιτίας του κόστους σπουδών και μένουν σπίτια τους, περιμένοντας να βελτιωθούν τα οικονομικά της οικογένειας ή δουλεύοντας για να τα καταφέρουν. Το θέμα αυτό σχετίζεται και με τους περίφημους αιώνιους φοιτητές, που επί της ουσίας δεν κοστίζουν τίποτα στην Πολιτεία (μετά το 6^ο έτος σπουδών οι φοιτητές δεν απολαμβάνουν κανένα προνόμιο). Αλλά ένας φοιτητής που δουλεύει μπορεί να τελειώσει το πανεπιστήμιο σε 7-8 χρόνια, ο Υπουργός Ανάπτυξης κ. Άδωνις Γεωργιάδης το έβγαλε σε 10, ακριβώς γιατί όπως έλεγε και ό ίδιος χρειαζόταν να δουλέψει. Ας μην κάνει λοιπόν αυτό το λάθος η νέα κυβέρνηση, στερώντας από νέους την ολοκλήρωση των σπουδών τους. Θα έπρεπε να διαγράψουμε τον κ. Άδωνι, νομίζω πως όχι.  

Πριν 30 χρόνια όσοι ήθελαν, κουτσά στραβά, μπορούσαν να τα καταφέρουν να σπουδάσουν ακόμα και από τις πιο αδύναμες οικονομικά οικογένειες. Τώρα πλέον αυτό δεν ισχύει. Θα πρέπει η ελληνική Πολιτεία να θέσει στόχο αυτό το φαινόμενο να σταματήσει, στηρίζοντας τη σίτιση και στέγαση σε όλα τα περιφερειακά πανεπιστήμια. Κάθε παιδί, ανεξάρτητα από τις οικονομικές του δυνατότητες έχει δικαίωμα στη γνώση και την εκπαίδευση!!

Έχοντας πλέον επαφή με το Πανεπιστήμιο πολλά χρόνια, εάν θα μπορούσα να δώσω μια συμβουλή σε κάποιον μαθητή που τελειώνει το σχολείο και ετοιμάζεται για το Πανεπιστήμιο είναι να αγαπήσει το αντικείμενο των σπουδών του και με αυτό τον τρόπο να κάνει τις επιλογές του. Εάν αγαπήσει τις σπουδές του, θα μάθει σωστά την επιστήμη, θα την ασκήσει σωστά, θα είναι χαρούμενος με τον εαυτό του και θα είναι επιταχυμένος σε ότι κάνει στη ζωή του. Έχουμε δει φοιτητές που μπήκαν με χαμηλούς βαθμούς στο Πανεπιστήμιο να αποφοιτούν με υψηλό βαθμό και να είναι επιτυχημένοι ακαδημαϊκά και επαγγελματικά, οπότε η χαμηλή βάση εισαγωγής δεν είναι το απόλυτο κριτήριο. Στο Πανεπιστήμιο πρώτα απ’όλα ωριμάζεις ως άνθρωπος, ως πολίτης ανοίγει το μυαλό σου, διευρύνονται οι ορίζοντες σου και είναι σημαντικό οι νέοι/ες φοιτητές/τριες να χαρούν αυτή τη διαδικασία.

Καλή συνέχεια λοιπόν στους νέους ακαδημαϊκούς πολίτες, καλές σπουδές και καλή πρόοδο!!!