O Ερντογάν χρησιμοποιεί τους πρόσφυγες ως μέσο εκβιασμού
Για να αποφύγει τις κατηγορίες εισβολής στη Συρία – η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας πρέπει να ακυρωθεί άμεσα
Από το NEWSROOM Δημοσίευση 25/10/2019
Ο Ερντογάν έσπευσε να προειδοποιήσει την Ε.Ε. «ότι η Τουρκία θα ανοίξει τα σύνορα και θα σας στείλει 3.6 εκατομμύρια πρόσφυγες», αν η στρατιωτική της επιχείρηση χαρακτηριστεί ως εισβολή. Αν και προφανώς καταδικαστέα, η απειλή του αυτή λέει πιο πολλά για την Ε.Ε., παρά για τον απολυταρχικό Τούρκο ηγέτη.
*Maya Thomas-Davis, @MayaThomasDavis
*Lorraine Leete, @lesboslegal
Η Τουρκία επιτίθεται στη Βορειο-ανατολική Συρία, γνωστή και ως Ροζάβα, σε μια κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Ο Τούρκος πρωθυπουργός Ερντογάν λέει ότι σχεδιάζει να «επαναπατρίσει» Σύριους πρόσφυγες, δημιουργώντας μια «ζώνη ασφαλείας» έκτασης 32 χιλιομέτρων, από τα τουρκικά σύνορα ως την περιοχή που απελευθέρωσαν οι Κουρδικές δυνάμεις, οι οποίες νίκησαν τους Isis, χάνοντας 11.000 αγωνιστές.
Η Τουρκική κατοχή στην περιοχή αυτή απειλεί την ειρηνική Αυτόνομη Διοίκηση της Βορειο-ανατολικής Συρίας, ένα εξελισσόμενο σύστημα που βασίζεται στην άμεση δημοκρατία, την πολυ-πολιτισμικότητα, την οικολογία, τη συνεργατική οικονομία και το φεμινιστικό φιλελευθερισμό. Η εισβολή της Τουρκίας ενδέχεται επίσης να προκαλέσει την επανεμφάνιση των Isis: εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου με τη μορφή γενοκτονίας, συνοπτικές εκτελέσεις, χρήση χημικών όπλων, καθώς και αναγκαστικός εκτοπισμός εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών.
Απαντώντας στην κριτική, ο Ερντογάν έσπευσε να προειδοποιήσει την Ε.Ε. «ότι η Τουρκία θα ανοίξει τα σύνορα και θα σας στείλει 3.6 εκατομμύρια πρόσφυγες», αν η στρατιωτική της επιχείρηση χαρακτηριστεί εισβολή. Αν και προφανώς καταδικαστέα, η απειλή του αυτή αφορά λέει πιο πολλά για την Ε.Ε., παρά για τον απολυταρχικό Τούρκο ηγέτη. Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ απάντησε: «Δε θα δεχτούμε ποτέ, να εργαλειοποιούνται οι πρόσφυγες και να χρησιμοποιούνται για να μας εκβιάζει».
Ωστόσο, ακολουθώντας μια πολιτική εξωτερικής ανάθεσης των συνοριακών ελέγχων, πληρώνοντας δηλαδή τους γείτονες της Ευρώπης για να παίξουν το ρόλο του φύλακα των συνόρων – και συγχρόνως αγνοώντας τις ενέργειες εκείνων που χρηματοδοτεί, καθώς και το δικό της ρόλο στη βία που εξαναγκάζει τους ανθρώπους να μετακινούνται – η ίδια η Ε.Ε. είναι εκείνη που ώθησε τους ανθρώπους, στην αναζήτησή τους για ελευθερία, ασφάλεια και αξιοπρέπεια, να γίνουν εμπόρευμα και αντικείμενο συναλλαγής, προωθώντας ακριβώς αυτήν την εργαλειοποίηση και τον εκβιασμό που καταγγέλλει ο Τουσκ.
To Legal Centre Lesvos (Νομικό Κέντρο Λέσβου) δημιουργήθηκε ακολούθως της «συμφωνίας» Ε.Ε.-Τουρκίας, το Μάρτιο 2016. Με βάση τη συμφωνία αυτή, η Τουρκία θα καρπωνόταν 6 εκατομμύρια Ευρώ, για να λειτουργήσει ως συνοριοφύλακας του Ευρωπαϊκού οχυρού. Στο μεταξύ, τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (“hotspots”) στα ελληνικά νησιά μετατρέπονταν σε υπαίθριες φυλακές, μέσα στις οποίες οι επιζήσαντες του ταξιδιού στη Μεσόγειο περιμένουν, συχνά για ολόκληρα χρόνια, υπό την απειλή της απέλασης στην Τουρκία.
Εδώ και τρία χρόνια, το Legal Centre καταγράφει και καταγγέλλει τη βία, την παραβίαση των δικαιωμάτων και τη δυστυχία που έφερε στη Λέσβο η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας, καθώς και την οργανωμένη αντίσταση των ανθρώπων που τα υφίστανται. Καθημερινά βλέπουμε στο γραφείο τα πρόσωπα των ανθρώπων που έχουν επηρεαστεί από τους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και τις γεωπολιτικές αλλαγές, όπως η εισβολή (με διευκόλυνση από πλευράς Η.Π.Α.) της Τουρκίας στη Ροζάβα.
Οι περισσότεροι φτάνουν στις ακτές της Λέσβου ανυποψίαστοι για το πολιτικο-νομικό πλαίσιο που έχει στηθεί και τους αρνείται βασικά δικαιώματα, ή τις απάνθρωπες και υποβαθμισμένες συνθήκες ζωής που τους περιμένουν. Αυτήν τη στιγμή πάνω από 14.000 άνθρωποι ζουν στη Μόρια, το «χειρότερο καταυλισμό προσφύγων στον κόσμο».
Τον περασμένο μήνα έφτασαν στη Μόρια περίπου 5.000 άνθρωποι. Αυτά τα νούμερα είναι τα υψηλότερα από το 2015 ενώ, αντίθετα με τότε, απαγορεύεται στους ανθρώπους που φτάνουν σήμερα στα ελληνικά νησιά να συνεχίσουν το ταξίδι τους. Στη Μόρια ο αριθμός των ανθρώπων που διαμένει εκεί είναι 4 φορές πάνω από τη χωρητικότητά της, ενώ εδώ και καιρό ο κόσμος έχει απλωθεί πέρα από την περιφραγμένη περιοχή: κάθε τετραγωνικό γης έχει καλυφθεί από κοντέινερς, αντίσκηνα και αυτοσχέδια καταλύματα. Υπάρχει έλλειψη τροφής, νερού, ιδιωτικότητας, σοβαρή έλλειψη ιατρικής περίθαλψης κι έλλειψη ασφάλειας – ιδίως για τον πληθυσμό ΛΟΑΤΚΙA+, τις γυναίκες και τα κορίτσια. Άνθρωποι έχουν πεθάνει από το κρύο κι έχουν καεί ζωντανοί σε πυρκαγιές. Είναι δύσκολο να περιγράψει κανείς την απανθρωπιά που υποφέρουν οι άνθρωποι εδώ - ευθεία συνέπεια της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας.
Κρίνουμε ότι η συμφωνία αυτή θα πρέπει να θεωρηθεί παράνομη για πολλούς λόγους. Η «ταχεία διαδικασία συνόρων» που εισήχθη με τη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας παραβιάζει τη νόμιμη διαδικασία: με την κράτηση άμα τη αφίξει, με τις βραχύτατες προθεσμίες, με τη λήψη απόφασης για παροχή ασύλου να βασίζεται σε «γνώμες» που συντάσσει το προσωπικό της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης Ασύλου, οι οποίες δεν έχουν νομικό υπόβαθρο, και με τη διαφοροποίηση των διαδικασιών ανάλογα με τη χώρα προέλευσης, πράγμα που παραβιάζει την αρχή της μη διάκρισης. Δεδομένων αυτών των διαδικαστικών παραβιάσεων και των απαράδεκτων συνθηκών διαβίωσης στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης, η πολιτική αυτή του περιορισμού, η οποία απαγορεύει στους αιτούντες άσυλο να φύγουν από τα νησιά, παραβιάζει επίσης την Οδηγία της Ε.Ε. για τις Συνθήκες Υποδοχής, με την οποία επιτρέπεται να περιορίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία στους αιτούντες άσυλο, μόνο αν έτσι δε διακινδυνεύονται άλλες σταθερές, όπως οι συνθήκες διαβίωσης και το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή.
Η Τουρκία δεν έχει υπογράψει το Πρωτόκολλο της Σύμβασης για το Καθεστώς των Προσφύγων, πράγμα που σημαίνει ότι δεν υπάρχει εγγύηση για την «προστασία» που παρέχει στους πρόσφυγες. Αυτό φαίνεται και στο γεγονός ότι η Τουρκία αγνοεί συστηματικά την αρχή της μη επαναπροώθησης, στέλνοντας δια της βίας πρόσφυγες πίσω στη Συρία.
Αν κάποιος από τους εκατοντάδες χιλιάδες πολιτών που εκτοπίστηκαν λόγω του πολέμου της Τουρκίας στη Ροζάβα αναζητήσει καταφύγιο στην Ευρώπη, με τη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας απειλείται με απέλαση στο ίδιο το κράτος που υπήρξε υπεύθυνο για τον εκτοπισμό του. Ωστόσο, η Ε.Ε. βασίζεται στις διπλωματικές διαβεβαιώσεις για να δικαιολογήσει το χαρακτηρισμό της Τουρκίας ως «ασφαλή τρίτη χώρα» και η Ελλάδα εξακολουθεί να απελαύνει εκεί αιτούντες διεθνούς προστασίας, ανακοινώνοντας μάλιστα πρόσφατα ότι θα επιταχύνει το ρυθμό της σχετικής διαδικασίας και, έως το τέλος του 2020 θα έχει απελάσει 10.000 άτομα.
Την περασμένη εβδομάδα, όταν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υιοθέτησε ένα ψήφισμα με το οποίο τα κράτη-μέλη σταμάτησαν την εξαγωγή όπλων στην Τουρκία, απέφυγε το χαρακτηρισμό «εισβολή». Ωστόσο, η επονομαζόμενη «μονομερής στρατιωτική δράση» της Τουρκίας, η οποία αντιτίθεται στην απαγόρευση χρήσης βίας χωρίς αιτιολόγηση του Χάρτη του ΟΗΕ, δεν είναι παρά Επίθεση. Το έγκλημα της Επίθεσης δημιουργεί διεθνή ευθύνη, στο να μην υπάρξει παροχή βοήθειας ή ενισχύσεων .
Η πολτοποίηση λοιπόν των προσφύγων από τον Ερντογάν, για να εκβιάσει τη συνενοχή της Ε.Ε., είναι σκόπιμο να λειτουργήσει ως καμπανάκι αφύπνισης. Η χρηματοδότηση και η νομιμοποίηση που έχουν δοθεί υπό τη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας πρέπει να θεωρηθούν παροχή βοήθειας και ενίσχυσης στην επίθεση, στα εγκλήματα πολέμου και στα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράττει η Τουρκία.
Η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας έχει επιφέρει αρκετή βία, δυστυχία και θάνατο. Όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση έσπευσε να τερματίσει την εξαγωγή όπλων, έτσι οφείλει και να ακυρώσει άμεσα τη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας.
*Η Μάγια Τόμας-Ντέιβις είναι ασκούμενη δικηγόρος και η Λορέιν Λιτ είναι συντονίστρια του Legal Centre Lesvos.
Το παρόν άρθρο μεταφράστηκε από την Αγγλική έκδοση του Independent από την Μιρέλα Παπαχλιμίντζου.