Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΤΖΗΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ*

Ενώ οι εκλογές στη χώρα μας βρίσκονται στην τελική ευθεία, απέχοντας μονάχα μία εβδομάδα, την Κυριακή διεξάγονται στη γειτονική Τουρκία και οι δικές τους Προεδρικές εκλογές, μετά από 21 συνεχόμενα χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από το καθεστώς Ερντογάν.

Ο Ρετζέπ Ταγιπ Ερντογάν, πρωτοεκλέχτηκε ως πρωθυπουργός, το μακρινό 2003 και παρέμεινε στη θέση του για τρεις συνεχόμενες θητείες. Στη συνέχεια, από το 2014 έως σήμερα, είναι Πρόεδρος και μάλιστα με δική του μεταρρύθμιση στο πολίτευμα απουσία πρωθυπουργού. Φέτος, μετά από δυο δεκαετίες, ίσως να είναι η πρώτη φορά που αμφισβητείται τόσο έντονα η εξουσία του, η δύναμή του και η ικανότητά του να επιπλέει και να υπερισχύει των αντιπάλων του.

Ο Ερντογάν, μετά το αποτυχημένο και κατά πολλούς σκοτεινό, στρατιωτικό πραξικόπημα εναντίον του το 2016 είχε καταφέρει, ίσως για πρώτη φορά στη νεότερη μετακεμαλική ιστορία της Τουρκίας, με μια σειρά διώξεων και εκτοπίσεων χιλιάδων ανθρώπων με την κατηγορία του Γκιουλενισμού, να ελέγχει και να υποτάξει το Στρατό που παραδοσιακά κατείχε ρόλο ρυθμιστή των πολιτικών εξελίξεων στη γείτονα χώρα.

Ο Πρόεδρος της Τουρκίας, βαθύτατα φιλόδοξος και εγωπαθής, αρέσκεται εδώ και χρόνια στη σκέψη πως θα χαραχτεί στο πάνθεο της Τουρκικής ιστορίας ως εξίσου ή και περισσότερο σημαντικός από τον Κεμάλ, πως θα τον ξεπεράσει στη συλλογική τουρκική μνήμη, ενώ ταυτόχρονα θα αποτυπωθεί στο θυμικό του τουρκικού λαού ως ο πρώτος μεταμοντέρνος σουλτάνος, εκμεταλλευόμενος την νοσταλγία των συμπατριωτών του στην παλιά Οθωμανική Αυτοκρατορία και στηριζόμενος στην επίκληση της βαθιάς τους θρησκευτικής πίστης που εξέλειπε σημαντικά από τον αντίπαλο Κεμαλισμό.

Η Τουρκία ίσως από αύριο να βρίσκεται μπροστά σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι, μια και για πρώτη φορά από το 2003 και μετά οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως ο Ταγίπ ενδεχομένως θα απολέσει την εξουσία. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές ανησυχίες αν και κατά πόσο αυτό είναι εφικτό να συμβεί με ομαλό τρόπο, σε μια χώρα γεμάτη από έριδες, συνομωσίες και αντιπαλότητες που καραδοκούν εδώ και δεκαετίες που δεν έχουν εκτονωθεί και που δείχνουν να μοιάζουν με καζάνι έτοιμο να εκραγεί.

Από το 2003 και μετά αλλά πολύ περισσότερο τα τελευταία χρόνια, το καθεστώς Ερντογάν λειτουργώντας κατά κύριο λόγο με συνθήκες που ελάχιστα προσομοιάζουν σε δημοκρατία, φυλάκισε και εξοστράκισε εκατοντάδες χιλιάδων ανθρώπους, στρατιωτικούς, επιχειρηματίες, απλούς πολίτες που ήταν ενάντια του. Εξαφάνισε ή φυλάκισε πολιτικούς αντιπάλους (Ντεμιρτάς) αλλά και πολιτικούς εταίρους που είχαν αποκτήσει δύναμη (Αμπντουλαχ Γκιουλ, Αχμεντ Νταβούτογλου). Απέκτησε απόλυτο έλεγχο στα ΜΜΕ, στο Στράτευμα και στην οικονομία (τράπεζες), ενίσχυσε τις αρμοδιότητες της ΜΙΤ, δημιούργησε και εξόπλισε ιδιωτικούς στρατούς και παραστρατιωτικές οργανώσεις ακόμα και με το μανδύα του επίσημου κράτους (μπεχτσήδες). Αφαίρεσε τη Διοίκηση της Στρατοχωροφυλακής (Jandarma) από την πυραμίδα των Ενόπλων Δυνάμεων και πέρασε τον έλεγχό του Σώματος των 350.000 ανδρών στο Υπουργείο Εσωτερικών, δίνοντας τη δυνατότητα στο κυβερνών καθεστώς να λειτουργεί στην ουσία υπό συνθήκες δικτατορίας.

Υπηρέτησα στην Πρεσβεία της Άγκυρας ως Έλληνας Στρατιωτικός Ακόλουθος από το 2015 έως το 2018 και είχα την ευκαιρία να ζήσω από κοντά αυτές τις αλλαγές, αυτό το φόβο στα μάτια των αντιφρονούντων, των διωκόμενων που από τη μια στιγμή στην άλλη βρέθηκαν στη φυλακή ή χωρίς δουλειά λόγω των πολιτικών τους πεποιθήσεων και ξέρω πως το μίσος προς το καθεστώς, σημαντικής μερίδας πολιτών ειδικά στα παράλια είναι τεράστιο.

Εξίσου ισχυρή είναι και η λατρεία προς το πρόσωπο του πατερούλη Ερντογάν στο εσωτερικό της Τουρκίας, στην Ανατολία, με τις πιο υποβαθμισμένες συνθήκες ζωής, την ελάχιστη επαφή με τη Δύση, τις πατριαρχικές βαθιά μουσουλμανικές οικογένειες, που θεωρούν τον Ερντογάν έναν τύπου επίγειου Σωτήρα Σουλτάνου. Ο κύριος όγκος των εκατομμυρίων Τούρκων, στα βάθη της χώρας, είναι άνθρωποι που δεν ξέρουν να διαβάσουν, δεν έχουν πρόσβαση στο ίντερνετ, παρακολουθούν ώρες τηλεόρασης με τον Ερντογάν μόνο προβαλλόμενο πολιτικό και δεν θα ταξιδέψουν ποτέ στη ζωή τους πέρα από το χωριό ή την πόλη τους. Αυτοί ήταν έως τώρα οι καθολικοί ψηφοφόροι του Ταγίπ και δυστυχώς για αυτόν οι πρόσφατοι μεγάλοι σεισμοί και η ολιγωρία στην αντιμετώπιση της κρίσης ίσως να αποδειχτούν η κύρια αιτία απώλειας της πλειοψηφίας στην κάλπη.

Ωστόσο, αν πιστεύει κανείς πως αρκεί μια απλή εκλογική ήττα για να αποσυρθεί από την εξουσία ο Ερντογάν θα μου επιτρέψετε να εκφράσω τις ανησυχίες μου. Ο Στρατηγός ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης με πολύχρονη παρουσία στην Τουρκία, κοντά στα 10 χρόνια, γνώστης όσο ελάχιστοι της τουρκικής πραγματικότητας και Ακόλουθος Άμυνας της χώρας μας κατά το παρελθόν στην γείτονα, με πλήθος αναρτήσεων του τις τελευταίες ημέρες αναδεικνύει τους προβληματισμούς του σχετικά με το παραπάνω θέμα.

Οι Υπουργοί και συνεργάτες του Ερντογάν μιλούν για «πολιτικό πραξικόπημα» αν χαθεί η εξουσία, ο ίδιος ο Ερντογάν τουιτάρει πριν δυο μέρες (αντιγράφω από την ανάρτηση του Στρατηγού) «Όποιες επιθέσεις κι αν δεχθούμε θα τις αντιμετωπίσουμε, δεν θα επιτρέψουμε να πέσει σκιά στη βούληση του έθνους και της δημοκρατίας μας. Όταν χρειαστεί, όπως το βράδυ της 15ης Ιουλίου, προστατεύουμε την ανεξαρτησία και το μέλλον μας με κόστος τη ζωή μας».

Είναι προφανές πως οι κυβερνώντες στην Τουρκία δε φαίνονται διατιθέμενοι να παραδώσουν απλά την εξουσία και ίσως να σκοπεύουν να κλιμακώσουν την υπάρχουσα ένταση με δήθεν αυθόρμητες λαϊκές αντιδράσεις, κορώνες για ξένους δάκτυλους και υποκινούμενα επεισόδια. Η αντιπολίτευση φυσικά θα απαντήσει, ειδικά στα παράλια και τις μεγαλουπόλεις Σμύρνη και Κωνσταντινούπολη, που η πλειοψηφία μισεί τον Ερντογάν, την Ανατολία και όσα πρεσβεύουν, ίσως πολλές φορές περισσότερο από τη Δύση.

Ακόμα, μια και μιλάμε για αντιπολίτευση και Κιλιντσάρογλου ας μη θεωρεί κανείς πως πρόκειται για αγγέλους που αγαπούν την Ελλάδα και τη Δύση. Πρόσφατα ο αντίπαλος του Ερντογάν προσπαθώντας να προσελκύσει ακραία και εθνικιστικά στοιχεία μίλησε για κούφιες απειλές του Προέδρου πως «θα έρθει νύχτα» στην Ελλάδα, ενώ οι προκάτοχοι του δικού του χώρου (Ετσεβίτ) το έκαναν στην Κύπρο χωρίς πολλά λόγια σε ένα βράδυ.

Η Τουρκία μια μέρα πριν από το εκλογικό αποτέλεσμα ακροβατεί σε τεντωμένο σχοινί και διαχρονικά δεν έχει λύσει πολλά ιδεολογικά και πολιτικά της προβλήματα, ανεξάρτητα αν σε επίπεδο διεκδικήσεων, σε αντίθεση με τις δικές μας παλινωδίες, διαχρονικά ακολουθεί κοινή πολιτική.

Μια αποσταθεροποίηση του γείτονα δεν πρέπει να μας χαροποιεί. Τα 85 εκατομμύρια των Τούρκων πολιτών δεν αποτελούν μια ομοιογενή χώρα και μια οποιαδήποτε αντιπαράθεση μπορεί δυνητικά να δημιουργήσει τσουνάμι εξελίξεων, μεγαλύτερης έντασης από τη Συρία και να μας φέρει απόνερα, εντονότερα από ότι το 2015 που ειδικά στο νησί μας καταλάβαμε καλά τι σημαίνουν.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην πρόσφατη επίσκεψή του στο νησί καμάρωσε που παραδίδει άδεια τη Μόρια και κόμπασε που οι μετανάστες είναι λίγο πάνω από 2000 αυτή την εποχή. Σε πρόσφατες δηλώσεις του ο Ερντογάν είπε για την Ελλάδα, "να αφήσουμε τις εχθρότητες και τους ανταγωνισμούς" και "ο Μητσοτάκης να τηρήσει τις υποσχέσεις του". Τι άραγε του έχει υποσχεθεί, αν είναι έτσι;

Για όσους δεν το γνωρίζουν μπορώ να πω με βεβαιότητα πως στην παρούσα φάση η αποτροπή και η επαναπροώθηση στο Αιγαίο γίνεται με τη σύμπραξη, ή έστω την ανοχή της Τουρκικής Ακτοφυλακής έστω και επιφανειακά. Θυμηθείτε πόσο καιρό έχουμε να διαβάσουμε για θαλάσσιο επεισόδιο μεταξύ του Ελληνικού Λιμενικού και της Τουρκικής Ακτοφυλακής. Επίσης εντύπωση προκάλεσε τις ημέρες του Πάσχα το γεγονός πως η ελληνική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία για πρώτη φορά απέφυγε, όπως ο διάβολος το λιβάνι, να επισκεφτεί όπως γινόταν επί δεκαετίες, στρατιωτικές Μονάδες και Φυλάκια στα νησιά του Αιγαίου για ανταλλαγή ευχών, προκειμένου να μην εκνευρίσει την Τουρκική πλευρά που αντιδρά στη λεγόμενη στρατικοποίηση τους.


Κανείς μας δεν γνωρίζει και ούτε πιθανόν να μάθει τι συζητούν οι διπλωμάτες των δυο χωρών και με ποιο αντίτιμο γίνονται οι όποιες μη ανακοινώσιμες εκατέρωθεν παραχωρήσεις ή εκδουλεύσεις. Αυτό, που τουλάχιστόν νομίζω πως γνωρίζουμε όλοι, όσοι διαθέτουμε τις ελάχιστες γνώσεις ιστορίας είναι πως αυτές οι περίοδοι αγάπης και αλληλοκατανόησης είναι συνήθως σύντομες και ας ελπίσουμε για το καλό των λαών και των δυο χωρών να μην αποτελέσουν οι Τουρκικές εκλογές το έναυσμα μιας αλλαγής της υφιστάμενης κατάστασης.



* Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΤΖΗΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ είναι Ταξίαρχος σε αποστρατεία. Από το 2015 ως το 2018 υπηρέτησε στην Ελληνική Πρεσβεία της Άγκυρας ως Στρατιωτικός Ακόλουθος