Για ένα «ντιμπέιτ» για την Παιδεία που δεν έγινε ποτέ
Γράφει ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΤΟΛΙΟΣ*
Δημοσίευση 19/5/2023
Για να είμαι ειλικρινής, δεν είχα ποτέ σκοπό να γράψω το κείμενο αυτό. Ο αρχικός σχεδιασμός ήταν ότι «το Νησί» θα πραγματοποιούσε ένα «ντιμπέιτ» με έναν/μία εκπρόσωπο από τη Νέα Δημοκρατία κι εμένα από τον ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ, προκειμένου να αντιπαρατεθούν τα προγράμματα των κομμάτων μας για την Παιδεία.
Από την πλευρά της Νέας Δημοκρατίας, ωστόσο, δεν βρέθηκε κανένας/καμία πρόθυμος/η για να υπερασπιστεί το πρόγραμμα αυτό. Κατανοώ ότι η υπεράσπιση του προγράμματος της κ. Κεραμέως για την Εκπαίδευση μπορεί να ισοδυναμεί με αποστολή αυτοκτονίας για όποιον/α την αναλάβει.
Ωστόσο δεν θα κάνουμε τη χάρη στη Νέα Δημοκρατία να μην εκτεθούν τα προγράμματα των κομμάτων μας για την Παιδεία, έστω και αν αυτό γίνει με την άχαρη μορφή του γραπτού κειμένου.
Αναγκαστικά θα περιοριστώ σε κάποια μόνο από τα σημεία του προγράμματος των δύο κομμάτων. Μάλιστα θα κάνω τη χάρη στους πολιτικούς μου αντιπάλους να αναφερθώ μόνο στα σημεία εκείνα του προγράμματος της Νέας Δημοκρατίας που ακούγονται περισσότερο εύηχα στους ψηφοφόρους τους.
Το σχολείο ως επιχείρηση
Το σχολείο στο μυαλό της Νέας Δημοκρατίας δεν διαφέρει από μία επιχείρηση. Δεν είναι τυχαίο ότι κατά καιρούς στελέχη του κόμματος έχουν χρησιμοποιήσει τον όρο «πελάτες» αναφερόμενοι σε γονείς και μαθητές. Στα πλαίσια αυτά διαβάζουμε στο πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας ότι τα σχολεία θα μπορούν να οργανώνουν απογευματινές γιορτές όπου οι γονείς θα πληρώνουν εισιτήριο για να παρακολουθήσουν τα παιδιά τους και ότι με αυτόν τον τρόπο τα σχολεία θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν.
Στο ίδιο πνεύμα βρίσκεται και ο άξονας που περιλαμβάνεται στην ατομική αξιολόγηση των Διευθυντών, οι οποίοι θα βαθμολογούνται καλύτερα ανάλογα με το ύψος των δωρεών που θα μπορέσουν να συγκεντρώσουν για το σχολείο τους. Είναι ξεκάθαρο ότι οι γονείς θα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι να χρηματοδοτήσουν οι ίδιοι τα σχολεία των παιδιών τους σε περίπτωση που η Νέα Δημοκρατία κερδίσει τις εκλογές.
Η επιλογή του σχολείου από τους γονείς
Στο πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας διαβάζουμε ότι στους γονείς θα χορηγείται voucher. Με το voucher αυτό στο χέρι θα μπορούν να επιλέξουν το Δημόσιο ή το Ιδιωτικό σχολείο της αρεσκείας τους (πληρώνοντας τη σχετική διαφορά στα δίδακτρα) . Το μέτρο ακούγεται σίγουρα ευχάριστο στα αυτιά πολλών γονέων. Ωστόσο στην πραγματικότητα, θα οδηγήσει στην υποβάθμιση πολλών σχολείων, κυρίως στα χωριά, που θα βλέπουν τον μαθητικό τους πληθυσμό να μειώνεται. Δεν χρειάζεται να πούμε τι θα σημάνει το μέτρο για τα χωριά αυτά.
Πάνω απ’ όλα όμως, και πριν προλάβουν να χαρούν οι γονείς, θα πρέπει να έχουν κατά νου ότι αυτό το μοντέλο έχει δοκιμαστεί ήδη στο εξωτερικό και γνωρίζουμε τι δημιούργησε: ενώ οι γονείς προσδοκούν ότι εκείνοι θα επιλέγουν τα σχολεία, στην πραγματικότητα τα σχολεία επιλέγουν αυτούς.
Η δυνατότητα των σχολείων να δεχτούν μαθητές είναι εκ των πραγμάτων περιορισμένη και το κριτήριο που εφάρμοσαν οι Διευθυντές των σχολείων στις χώρες που εφαρμόστηκε το μέτρο αυτό ήταν η δυνατότητα των γονέων να κάνουν δωρεές. Στην πραγματικότητα δημιουργήθηκαν σχολεία για φτωχούς και σχολεία για πλούσιους. Επιπλέον, υποχρεώθηκαν οι γονείς που θέλουν τα παιδιά τους να φοιτήσουν σε ένα σχολείο που θεωρούσαν ότι ήταν «καλό» να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέπη.
Η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής
Άλλο ένα μέτρο που ακούγεται καλά στα αυτιά πολλών (βοηθούν βέβαια σε αυτό και τα ΜΜΕ της λίστας Πέτσα) είναι η ελάχιστη βάση εισαγωγής. Το επίπεδο των υποψήφιων φοιτητών είναι χαμηλό, μας λένε. Είναι δυνατόν κάποιος που έγραψε 5 στις Πανελλαδικές να μπει στο Πανεπιστήμιο;
Πρώτα απ’ όλα οποιοσδήποτε/οποιαδήποτε έχει περάσει στοιχειωδώς από τάξη γνωρίζει ότι ο βαθμός που θα γράψουν οι μαθητές/τριές του/της σε ένα διαγώνισμα είναι ευθέως ανάλογο με τη δυσκολία της εξέτασης. Μπορώ να βάλω στην τάξη μου θέματα τέτοια ώστε να γράψουν όλοι άριστα ή να βρεθούν όλοι κάτω από τη βάση. Ο βαθμός δυσκολίας βρίσκεται κάθε φορά στα χέρια των επιτροπών που ορίζει το ΥΠΑΙΘ.
Είναι υποκριτικό να μιλάει το Υπουργείο για αδύναμους μαθητές την ώρα που είναι στη δική του ευθύνη η ενδυνάμωσή τους. Η Νέα Δημοκρατία επέλεξε, εν μέσω πανδημίας μάλιστα, να καταργήσει τον νόμο του ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος μείωνε τον αριθμό μαθητών ανά τάξη, και έβαλε το όριο στους 25 μαθητές. Λειτουργεί σχολεία με ελλείψεις σε εκπαιδευτικούς, με κτιριακή υποδομή που δεν ταιριάζει σε ευρωπαϊκή χώρα, χωρίς εργαστήρια και εποπτικά υλικά, με σχολικά εγχειρίδια τα οποία είναι συχνά αμφίβολης ποιότητας κλπ. και την ίδια στιγμή δείχνει με το δάχτυλο τους αδύναμους μαθητές ως μοναδικούς υπευθύνους για την κατάστασή τους. Αν υπάρχουν αδύναμοι μαθητές, το κράτος οφείλει να παρέχει ενισχυτική διδασκαλία και να περιορίσει την πληγή της παραπαιδείας που προκαλεί αφαίμαξη στα οικογενειακά εισοδήματα. Οφείλει να θεραπεύσει τις παθογένειες που δημιουργεί το ίδιο.
Ιδιωτικά Πανεπιστήμια
Με την ελάχιστη βάση εισαγωγής συνδέεται βέβαια καίρια ο καημός της Νέας Δημοκρατίας για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Στην πραγματικότητα η υποβάθμιση του Δημόσιου Πανεπιστημίου γίνεται για έναν λόγο, για να δημιουργηθεί πελατεία για τους ιδιώτες. Για τον ίδιο λόγο έχει μπει και η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής, ας μην γελιόμαστε. Στα κάθε λογής ιδιωτικά ιδρύματα, όπως στα ΙΕΚ δεν υπάρχει καμία ελάχιστη βάση εισαγωγής. Τα ιδρύματα αυτά μπορούν πλέον να χορηγούν ακόμα και διδακτορικά, εξισωμένα με αυτά των Δημοσίων Πανεπιστημίων.
Αν έχεις λεφτά, το να είσαι αδύναμος μαθητής δεν είναι πρόβλημα προφανώς.
Επιπλέον η εμπειρία έχει δείξει ότι παντού στην Ευρώπη, όπου υπάρχουν ιδιωτικά ιδρύματα, αυτά δεν είναι καλύτερα από τα Δημόσια. Όποιος περιμένει ότι θα δει να ιδρύεται ένα Χάρβαρντ στην Ελλάδα ας το ξανασκεφτεί: στη θέση του μάλλον θα δει ένα ΙΕΚ της κακιάς ώρας σαν αυτά που διαφήμιζε ξεδιάντροπα υπουργός της Κυβέρνησης.
Δεν χρειάζεται νομίζω να επιχειρηματολογήσω για το τι έφερε η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής για τις σχολές μας σε Μυτιλήνη και Λήμνο. Σκεφτείτε μόνο πότε ήταν η τελευταία φορά που συναντήσατε φοιτητή στο δρόμο και κάντε μία σύγκριση με το παρελθόν
Η ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών
Η ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών είναι άλλο ένα ζήτημα που ακούγεται ωραίο αλλά θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη. Καταρχήν το τι εννοεί η Νέα Δημοκρατία με τον όρο αξιολόγηση, μπορεί κανείς να το δει ξεκάθαρα βλέποντας το τι έγινε στις κρίσεις Διευθυντών σχολείων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση εδώ στη Λέσβο.
Για πρώτη φορά το «πετσόκομμα» των αντιφρονούντων ξεκίνησε ήδη από τα μετρήσιμα προσόντα, τα πτυχία και τις βεβαιώσεις τους. Όταν έφτασε η ώρα της συνέντευξης, οι υποψήφιοι του ψηφοδελτίου της ΔΑΚΕ είδαν προφανώς το φως το αληθινό και βαθμολογήθηκαν όλοι με 20 στα 20, ενώ όσοι δεν ήταν αρεστοί της παρέας που βαθμολογούσε έπαιρναν ακόμα και 4 και 5. Η αξιολόγηση για τη Νέα Δημοκρατία είναι ένας ακόμα μηχανισμός στησίματος ενός κομματικού μηχανισμού.
Επιπλέον η αξιολόγηση έχει νόημα μόνο όταν είναι συνολική.
Πρέπει να αξιολογήσεις όχι μόνο τον εκπαιδευτικό αλλά και τις εκπαιδευτικές πολιτικές, τα βιβλία, τις υποδομές, τα αναλυτικά προγράμματα κλπ, τα οποία επίσης συντελούν στην παιδαγωγική διαδικασία. Αλλιώς είναι εκ του πονηρού.
Και τι θα γίνει με τους «ανεπαρκείς» εκπαιδευτικούς; μας ρωτάνε. Πρώτα απ’ όλα το να θέτει αυτό το ερώτημα η Νέα Δημοκρατία είναι υποκριτικό. Αν ενδιαφερόταν για το επίπεδο των εκπαιδευτικών, θα επανέφεραν τα Διδασκαλεία για τη μετεκπαίδευσή τους, τις διευκολύνσεις για μεταπτυχιακά κλπ. Παρ’ όλα αυτά οι Έλληνες εκπαιδευτικοί κατέχουν αναλογικά πολλά περισσότερα πτυχία από τους συναδέλφους τους στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Και αν σε ένα τόσο πολυπληθές σώμα υπάρχουν και κάποιοι που είναι ανεπαρκείς, υπάρχουν διαδικασίες για να φύγουν από την εκπαίδευση. Πάντοτε υπήρχαν.
Το πρόγραμμα ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ
Στον αντίποδα αυτών των πολιτικών, ο ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ προτείνει μέτρα που θα ενισχύσουν αποφασιστικά το Δημόσιο Σχολείο και το Πανεπιστήμιο. Σταχυολογώ μερικά από αυτά:
1. Μείωση του ανώτατου αριθμού μαθητών/-τριών σε 20 ανά τμήμα για το νηπιαγωγείο και την Α’ τάξη δημοτικών σχολείων από τον Σεπτέμβριο του 2023, που θα επεκτείνεται σταδιακά και στις υπόλοιπες τάξεις. Ταυτόχρονη μείωση του μεγέθους των τμημάτων της Γ’ τάξης των λυκείων σε 20 μαθητές/-τριες ανά τμήμα.
2. Κατάργηση της ατομικής αξιολόγησης και της εξωτερικής αξιολόγησης των σχολείων και επαναφορά του νόμου περί αποτίμησης και προγραμματισμού εκπαιδευτικού έργου. Άμεση μονιμοποίηση όσων νεοδιόριστων εκπαιδευτικών έχουν ολοκληρώσει την δόκιμη υπηρεσία.
3. Κατάργηση της Τράπεζας Θεμάτων και της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής από την φετινή χρονιά.
4. Εφαρμογή, από το Σεπτέμβριο του 2023, της ελεύθερης πρόσβασης σε όσα πανεπιστημιακά τμήματα το επιτρέπει η προσφορά θέσεων.
5. 5.000 μόνιμοι διορισμοί εκπαιδευτικών κατά το σχολικό έτος 2023-24 και προγραμματισμός των διορισμών για τα επόμενα χρόνια με στόχο την κάλυψη όλων των παγίων κενών με μόνιμο προσωπικό.
6. Προκήρυξη όλων των κενών θέσεων που προέκυψαν από αφυπηρετήσεις στα Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα από το 2018 και προγραμματισμός τετραετίας με στόχο τον διπλασιασμό των μελών ΔΕΠ και ερευνητών/-τριών.
7. Αύξηση της τακτικής επιχορήγησης των Ερευνητικών Κέντρων για την κάλυψη της μισθοδοσίας του τακτικού προσωπικού και των λειτουργικών τους δαπανών.
