Τρία χρόνια έχουν περάσει από την επίσημη ανακοίνωση που ανέφερε πως το ISIS ηττήθηκε, και όλοι ανέμεναν οτι η προσφυγική κρίση θα κοπάσει και στο τέλος θα εξαφανιστεί. Αλλά όλοι νόμιζαν λάθος, μιας και οι ροές συνεχίστηκαν αμείωτες, και το τελευταίο διάστημα, μάλιστα, έχουν αυξηθεί σπέρνοντας την αγανάκτηση στο Aιγαίο. Γιατί συμβαίνει όμως αυτό; Γιατί συνεχίζεται αυτή η τραγωδία, αφού υποτίθεται πως το Iσλαμικό Kράτος ήταν η πηγή του κακού;

Η απάντηση βρίσκεται γύρω από το όνομα του Τούρκου προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Βλέπετε η ήττα του ISIS δεν περιλαμβανόταν στο σχέδιο του για την Μέση Ανατολή, το οποίο ήταν η εκτόπιση των Κούρδων από τα βόρεια σύνορα της Συρίας μέσω των ισλαμο-τρομοκρατών.

Για να κατανοήσουμε τους λόγους που οδήγησαν τον Ερντογάν σε αυτή την επιθετική πολιτική θα πρέπει να εξηγήσουμε, με λίγα λόγια, για ποιο λόγο του εμπνέουν φόβο οι Κούρδοι. Το Κουρδιστάν (η περιοχή στην οποία κατοικούν οι Κούρδοι) είναι μια μη κυβερνητική περιοχή της οποίας ο λαός δεν έχει επίσημη πατρίδα η χώρα. Η πατρίδα που είχαν κάποτε είναι πλέον εδάφη της Τουρκιάς, Συρίας, Ιράκ και Ιράν.

Στην Τουρκία κατοικούν περίπου 15 με 20 εκατομμύρια Κούρδοι, το 20% του πληθυσμού της. Αυτό που ανησυχεί τον Τούρκο πρόεδρο είναι η πιθανότητα πως μέσα σε αυτή την αναταραχή που επικρατεί στη Μέση Ανατολή, οι Κούρδοι της βόρειας Συρίας συσπειρωθούν με αυτούς της Τουρκίας και συστήσουν το δικό τους κράτος -πράγμα ιδιαίτερα δύσκολο- να τονίσω. Αυτός είναι, λοιπόν, ο κύριος λόγος που θέλει να τους απομακρύνει. Να δούμε τώρα με ποιους τρόπους προσπάθησε και προσπαθεί να το πετύχει.

Ας πιάσουμε τα πράγματα από την αρχή. Οι αιτίες που ξεκίνησε ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία ήταν επειδή Αμερική, Κατάρ, Σουηδική Αραβία και Τουρκία ήθελαν να “ρίξουν” τον Πρόεδρο της, Μπασάρ αλ Άσαντ, ο καθένας για διαφορετικά συμφέροντα. Καθώς οι μάχες μαίνονταν, το 2013 δημιουργήθηκε μια ακραία ισλαμική οργάνωση, το ISIS, η οποία δεν ελεγχόταν από κανέναν, και σε γρήγορο χρονικό διάστημα κατάφερε να καταλάβει εδάφη της Συρίας μαζί με πετρελαιοπηγές της .

Οι Αμερικάνοι προσπάθησαν να αναχαιτίσουν την προέλαση των τρομοκρατών αλλά τα βρήκαν σκούρα και προσέφυγαν στην βοήθεια των Κούρδων οι οποίοι με γενναιότητα τους αντιμετώπισαν. Την εν λόγω συμμαχία, όπως ήταν εύλογο, η Τουρκία δεν την πήρε με καλό μάτι, μιας και για εκείνη οποιοδήποτε έρεισμα που μπορεί να δημιουργηθεί υπέρ των Κούρδων είναι κίνδυνος. Τότε, η γείτονα χώρα έβαλε μπρος το ολέθριο της σχέδιο, που θα οδηγούσε εν τέλει στην προσφυγική κρίση. Ήρθε σε επαφή με το Ισλαμικό Κράτος και ξεκίνησε να το επικουρεί οικονομικά.

Ο τρόπος που το κατάφερε αυτό ήταν μέσω αγοράς πετρελαίου από της πηγές που είχαν καταλάβει οι τζιχαντιστές. Τα κέρδη τους υπολογίζονταν στα 2 δισεκατομμύρια το χρόνο, αρκετά για να αγοράσουν μισθοφόρους, πυραύλους και όπλα. O Ερντογάν φιλοδοξούσε πως το ISIS με την βοήθεια του θα ήταν ικανό να εξολοθρέψει του Κούρδους χωρίς ο ίδιος να λερώσει τα χέρια του -για κακή του τύχη βέβαια συνέβη το αντίθετο.

Όπως ήταν φυσικό κάτι τέτοιο δεν θα έμενε απαρατήρητο. Το ρώσικο Υπουργείο Άμυνας και το Υπουργείο Πληροφοριών της Συρίας το 2015 ανακοίνωσαν πως ο Μπιλάλ Ερντογάν (γιος του προέδρου) αγόραζε πετρέλαιο από το ISIS και, παράλληλα έκανε ξέπλυμα μαύρου χρήματος. Ακολούθησαν διάφορα ρεπορτάζ μεγάλων εφημερίδων που υπερθεμάτιζαν με αυτούς τους ισχυρισμούς, όπως αυτό της γερμανικής εφημερίδας “Handelsblatt” με τίτλο «Είναι ο γιος του Ερντογάν ο υπουργός πετρελαίου του ISIS;». Το κερασάκι στην τούρτα ήρθε το 2016 με τη διαρροή χιλιάδων emails μέσω wikileaks, τα οποία αποδείκνυαν στενή σχέση της τούρκικης κυβέρνησης με αυτή των τζιχαντιστών. Φυσικά ο Ερνογάν διέψευσε τα πάντα και έκανε λόγο για συκοφαντίες. Αλλά η πραγματικότητα είναι αυτή: O Ταγίπ Ερντογάν γιγάντωσε το Ισλαμικό Κράτος και ταυτόχρονα ήταν ένας από τους βασικούς συμμέτοχους στην προσφυγική κρίση.

Εφόσον, λοιπόν, το ISIS απέτυχε να “τελειώσει” τους Κούρδους, ο Τούρκος πρόεδρος έπρεπε να σοφιστεί άλλο τρόπο για να τους διώξει από τα σπίτια τους. Προχώρησε τότε στην εργαλειοποιήση του προσφυγικού και άρχισε να μιλάει για την “Ασφαλή Ζώνη”. Ασφαλή ζώνη χαρακτηρίζει ο Ερντογάν την περιοχή στα βόρεια σύνορα της Συρίας, στην οποία επιδιώκει να μετακινηθούν οι πρόσφυγες. Για αυτό και η παράνομη εισβολή στους Κούρδους, πριν λίγους μήνες, με τη δικαιολογία πως πρόκειται περί τρομοκρατών. Στην πραγματικότητα ήθελε να τους εκτοπίσει και, για να σιγουρευτεί πως δεν πρόκειται να παλιννοστήσουν, σχεδίασε να μετακινήσει εκεί τους 2,5 εκ. πρόσφυγες που συγκέντρωνε και σκόπευε να τους χρησιμοποιήσει σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, όπως αυτή.

Μετά όμως από την παγκόσμια κατακραυγή για την εισβολή, αναγκάστηκε να αναστείλει τα σχέδια του. Παρ΄όλα αυτά συνεχίζει να αναφέρεται στην “Ασφαλή Ζώνη” και να ζητάει χρηματοδότηση από την ευρωπαϊκή ένωση ώστε να υλοποιηθεί το μεγαλεπήβολο πλάνο του. Η ΕΕ μέχρι στιγμής κρατάει αρνητική στάση σε αυτό το ενδεχόμενο. Και ο Ερντογάν απαντάει σε αυτήν την άρνηση με εκβιασμούς λέγοντας πως “ θα γεμίσει με τρομοκράτες την Ευρώπη” και ότι “θα ανοίξει την στρόφιγγα των προσφύγων”.

Όπως καταλαβαίνουμε από τα σημερινά δεδομένα δεν ήταν μόνο λόγια, καθώς η Ελλάδα και, πιο συγκεκριμένα, τα νησιά του Αιγαίου διανύουν την πιο δύσκολη περίοδο όσο αναφορά το προσφυγικό-μεταναστευτικό. Πρέπει να τονίσουμε πως όλα αυτά οι μεγάλες δυνάμεις τα γνωρίζουν αλλά καμία δεν φαίνεται πρόθυμη να κάνει κάτι για αυτό. Ο Ερντογάν έχει στα χέρια του το πανίσχυρο χαρτί του προσφυγικού το οποίο θα μπορούσε να επιφέρει τεράστιες ζημίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και αυτή τη στιγμή η Ελλάδα απλά παίρνει μια μικρή γεύση για το τι θα μπορούσε να συμβεί αν ο ερντογάν αποφάσιζε να το “παίξει”.

Και που οδηγεί όλο αυτό το “παιχνίδι” για μας; Να αναρωτιόμαστε γιατί συνεχίζεται το προσφυγικό. Να σπείρετε η διχόνοια, η μισαλλοδοξία, ο ρατσισμός, οι διακρίσεις ανάμεσα στον ελληνικό λαό. Τα νησιά να φλέγονται κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα κόμματα να πετάνε το ένα στο άλλο το μπαλάκι το ευθυνών. Και όπως είναι -εύλογο- κανένας να μη μπορεί να κάνει κάτι για αυτό. Δυστυχώς σαν χώρα είμαστε ανίσχυρη, σε καμία περίπτωση μόνη μας δεν μπορούμε να ελέγξουμε τις ακραίες πολιτικές βλέψεις της Τουρκίας.

Το καίριο ερώτημα είναι το τι μπορούμε να πράξουμε εμείς για αυτό; Δύο πράγματα. Ή να συνεχίσουμε να υποκρινόμαστε ότι κάνουμε κάτι για αυτό, μέσα από τη σύσταση κλειστών δομών, την δημιουργία δομών στην ηπειρωτική Ελλάδα, και εσχάτως με το πλωτό φράγμα, που ούτε βρέφος σε παιδική πισίνα δεν μπορεί να περιορίσει.

Ή να κάνουμε όντως κάτι, να κοιτάξουμε την πραγματική πηγή του προβλήματος στα μάτια και να σταματήσουμε να στρουθοκαμηλίζουμε. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο όταν η Ευρώπη -συλογικά- αποφασισεί να λύση το πρόβλημα και σταματήσει να το διαχειρίζεται. Το να μας συμπεριφέται σαν τον φτωχό γείτονα και το να μας αφήνεί να επομιζόμαστε το βάρος αυτου του ιστορικό ζήτηματος δεν βοηθάει και, σίγουρα δεν επιλυει τίποτα, αντιθέτως, είναι σαν να κλείνει το μάτι στο Γκρίζο λύκο.