Είναι γνωστά τα μαύρα κέρδη των πολέμων και ανυπολόγιστος, παραμένει μέχρι σήμερα, ο τεράστιος παράνομος πλουτισμός εξαιτίας τους. Μόνο με μια ατελή και κατά προσέγγιση σειρά αναγωγών από τις πωλήσεις όπλων, πετρελαίου, πολύτιμων μετάλλων, ορυκτών και αναλόγως της εμπόλεμης ζώνης αγαθών γίνεται, συνήθως, αυτό το «μαύρο ταμείο».

Όπως συνέβη το 2015, σχεδόν μισό χρόνο μετά τη δημιουργία του αυτόκλητου Χαλιφάτου του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) σε εδάφη που κατέλαβαν οι τζιχαντιστές σε Ιράκ και Συρία ή στη Λιβύη τέσσερα χρόνια μετά την ανατροπή και εκτέλεση του Μουαμάρ Καντάφι.

Μικρά και μεγάλα ΜΜΕ σε όλο τον κόσμο υπολόγιζαν τότε, σε αρκετά εκατομμύρια δολάρια τον ημερήσιο μαύρο τζίρο του χαλιφάτου και των κάθε λογής πολεμάρχων, που έκαναν χρυσές δουλειές με το λαθρεμπόριο πετρελαίου, εμπορευμάτων, αλλά και ανθρώπων (trafficking, ανήλικοι μισθοφόροι, εμπόριο ανθρωπίνων οργάνων κ.ο.κ).     

Δυστυχώς, τόσο στη Συρία, όσο και τη Λιβύη και με διαλείμματα στο Ιράκ, ο πόλεμος είναι ακόμα παρών, όπως και το λεγόμενο Ισλαμικό Κράτος.

Κατακερματισμένο αναλόγως του πεδίου δράσης του, θυμίζει πλέον επώνυμο brand που κάνει franchise, καθώς η βία, η τρομοκρατία και το πλιάτσικο «πουλάνε» ακόμη και στην εποχή της πανδημίας, αποφέροντας σημαντικά οικονομικά και πολιτικά κέρδη στους ενδιαφερόμενους- άνευ εισαγωγικών- επενδυτές, είτε αυτοί είναι γνωστές εταιρίες και όμιλοι είτε κυβερνήσεις ή συνασπισμοί κρατών.

Σε αυτή την σχετικά γνωστή μαύρη αγορά του πολέμου έχει στηθεί, όμως, τα τρία τελευταία χρόνια, μια καινούργια επιχείρηση στη Συρία, που η κερδοφορία της έχει σπείρει έριδες μεταξύ των τζιχαντιστών κι έχει αναζωπυρώσει τις συγκρούσεις, στην περιοχή του Ιντλίμπ, τον τελευταίο τους θύλακα, στη χώρα.

Πρόκειται για τις μπίζνες των πειρατικών τελών, τα «μαύρα διόδια» στους μεγάλους αυτοκινητοδρόμους, από τους οποίους μεταφέρονται, καθημερινά, τόνοι εμπορευμάτων και περνούν χιλιάδες αυτοκίνητα, φορτηγά και λεωφορεία.

Ο μίνι- εμφύλιος μέσα στον πολυετή πόλεμο της Συρίας είναι μεταξύ της σκληρής ομάδας των τζιχαντιστών της οργάνωσης «Hayat Tahrir al-Sham» -που αποτελεί μετεξέλιξη του Μετώπου της Αλ-Νούσρα (παρακλάδι της Αλ Κάιντα)- η οποία και κράτησε τον έλεγχο της επαρχίας του Ιντλίμπ, απέναντι στον κυβερνητικό στρατό του Άσαντ και των συμμάχων του και τους τζιχαντιστές που συμμάχησαν ή πληρώθηκαν από την Άγκυρα για να καταλάβουν περιοχές των Κούρδων της Συρίας, που ελέγχονταν από τις συριακές δημοκρατικές δυνάμεις (SDF), οι οποίες και συνέβαλαν στην ήττα του Χαλιφάτου του Ισλαμικού Κράτους.

Οι συνεχείς προσπάθειες της «Hayat Tahrir al-Sham», που έχουν ενταθεί μετά την έναρξη των κοινών περιπολιών Ρωσίας και Τουρκίας στις 5 Μαρτίου, για τον έλεγχο του στρατηγικού αυτοκινητόδρομου M4 στο Ιντλίμπ, δείχνει το μέγεθος των εσόδων, που διακυβεύονται στην περιοχή.

Η πρώτη ένοπλη απόπειρα έγινε στις 18 Απριλίου, όταν η ομάδα αυτή προσπάθησε, αλλά απέτυχε να δημιουργήσει έναν άτυπο σταθμό διέλευσης με υποχρεωτική την καταβολή τελών ή φόρων στην πόλη-κλειδί του Σαρακίμπ, που βρίσκεται πάνω στον αυτοκινητόδρομο που συνδέει το Χαλέπι με τη Δαμασκό.

Η δεύτερη απόπειρα ανοίγματος τέτοιας διέλευσης έγινε στο Maarat al-Nassan, αλλά παρεμποδίστηκε από άλλους αντικαθεστωτικούς τζιχαντιστές που αντιτίθενται στην επανέναρξη των εμπορικών συναλλαγών με τη Δαμασκό κι όλες τις περιοχές που ελέγχονται από το καθεστώς του Άσαντ.

Ένοπλες φατρίες πραγματοποίησαν εννέα ξεχωριστές διαδηλώσεις για να διαμαρτυρηθούν για αυτή την κίνηση με τις δυνάμεις της «Hayat Tahrir al-Sham» να τις διαλύουν με τη βία, σκοτώνοντας έναν αντίπαλο μαχητή.

Η θανατηφόρα κλιμάκωση δείχνει τη σημασία των λεγόμενων τελωνειακών φόρων που συλλέγονται σε αρκετές  διασταυρώσεις για λογαριασμό των τζιχαντιστών στο Ιντλίμπ.

Παράλληλα, δε ξέσπασαν εσωτερικές ρήξεις και συγκρούσεις μεταξύ των υποστηριζόμενων από την Τουρκία ανταρτών στην Αφρίν, την Tell Abyad, την al-Bab και  την Τζαραμπλούς.

Αυτοί οι κατ΄ευφημισμόν «αντικαθεστωτικοί αντάρτες» εκτός από την ξένη οικονομική βοήθεια που λαμβάνουν, εξασφαλίζουν χρήματα από «φόρους» που παίρνουν από καταστηματάρχες, «τελωνειακά τέλη» ή «τέλη διοδίων» από τους οδηγούς των οχημάτων που διέρχονται σε σημεία ελέγχου μεταξύ διαφορετικών επαρχιών και περιφερειών, αλλά και εγκληματικές δραστηριότητες, όπως λεηλασίες, λύτρα απαγωγών και εκβιασμοί κάθε είδους.

Η Άγκυρα δεν επιβάλλει τελωνειακές εισφορές σε είδη που καλύπτουν βασικές ανάγκες και στα τρόφιμα στις διασταυρώσεις που συνδέουν την Τουρκία με τα εδάφη της Συρίας, αλλά οι ένοπλοι υποστηρικτές της εκεί, το κάνουν κι έχουν μετατρέψει τις εγχώριες συριακές διελεύσεις σε de facto «τελωνειακά» σημεία εκβιασμού.

Τέτοια τελωνειακά τέλη εκβιασμού ή μαύρα διόδια λάμβανε από το 2017, κυρίως, η οργάνωση «Hayat Tahrir al-Sham» αφού κατέλαβε τη συνοριακή διάβαση Bab al-Hawa και τις αρτηρίες που συνδέουν το Ιντλίμπ με το Χαλέπι και τη Χάμα.

Ωστόσο, η οδική σύνδεση του Ιντλίμπ με το Χαλέπι και τη Χάμα διακόπηκε από τη στρατιωτική επιχείρηση της Δαμασκού με την υποστήριξη της Ρωσίας, που είχε σκοπό να αναλάβει και πάλι, τον πλήρη έλεγχο των αυτοκινητοδρόμων M4 και M5 με αποτέλεσμα να χάσει η «Hayat Tahrir al-Sham» σημαντικό τμήμα των εσόδων που είχε από μαύρα διόδια σε διάφορες τοποθεσίες, συμπεριλαμβανομένων των Qalat al Madiq, Abu Zuhur, Morek και al-Ais.

Η τζιχαντιστική οργάνωση, αναζητά τώρα εναλλακτικά κεφάλαια για να αντισταθμίσει αυτές τις απώλειες της σε μαύρο χρήμα.

Ο Said al-Ahmed, στέλεχος της οργάνωσης Ταχρίρ Αλ Σαμ και υπεύθυνος για τις διελεύσεις, δήλωσε ότι το 95% των εμπορευμάτων που εισέρχονται επί του παρόντος στο Ιντλίμπ, προέρχονται από την Τουρκία και μόνο το 5% από περιοχές που ελέγχονται από την κυβέρνηση του Άσαντ. Η Τουρκία, με τη σειρά της, αγοράζει μόνο το 10% της παραγωγής του Ιντλίμπ, οδηγώντας σε πλεόνασμα προϊόντων, ιδίως στον γεωργικό τομέα με τις περιοχές που ελέγχονται από τη Δαμασκό, να αποτελούν τον μοναδικό δυνητικό αγοραστή για αυτό το πλεόνασμα.

Επιπλέον, ο Saleh al-Hamawi, πρώην διοικητής της οργάνωσης Jabhat al-Nusra (Μέτωπο της Αλ Νούσρα)-  προκάτοχος της Hayat Tahrir al-Sham – ανέφερε πως η ένοπλη ομάδα του έβγαζε περισσότερα από δύο εκατομμύρια δολάρια, το μήνα, από έξι σταθμούς στο Ιντλίμπ, με τον Morek να είναι ο πιο κερδοφόρος με έσοδα περίπου 800.000 δολάρια, μηνιαίως.

Σύμφωνα με το αραβικό site: Asharq Al Awsat τα επαγγελματικά οχήματα έπρεπε να πληρώσουν μεταξύ 300 και 500 δολαρίων στο πέρασμα του Morek, ανάλογα με το μέγεθος του φορτίου τους.

Αφού έχασε πέντε τέτοια περάσματα από τις δυνάμεις της Συρίας, η οργάνωση Hayat Tahrir al-Sham έμεινε με τη διέλευση της Μανσούρα, δυτικά της Ράκα. Ο ιστότοπος «SyriaCall» ισχυρίζεται εντούτοις ότι η Ταχρίρ Αλ-Σαμ εξακολουθεί να λαμβάνει περίπου 2 εκατομμύρια δολάρια σε μηνιαία έσοδα μόνο από την Μανσούρα.

Η πιο κερδοφόρα διέλευση όμως είναι στην Bab al-Hawa στα τουρκικά σύνορα, όπου η Τουρκία συνεργάζεται άμεσα με την οργάνωση αυτή των τζιχαντιστών,  παρά το γεγονός ότι επισήμως την κατατάσσει στις τρομοκρατικές οργανώσεις. Η ένοπλη Ταχρίρ Αλ-Σαμ κερδίζει περίπου 4 εκατομμύρια δολάρια από εκεί, κάθε μήνα, σύμφωνα με το SyriaCall .

Αφού κατέλαβε τον έλεγχο στο Bab al-Hawa το 2017, από την οργάνωση Ahrar al-Sham (η οποία το 2015 αριθμούσε 20.000 ένοπλους αντάρτες), η Hayat Tahrir al-Sham ίδρυσε ένα τελωνείο στο πλαίσιο του πολιτικού της σχήματος, της λεγόμενης κυβέρνησης Σωτηρίας, για τη διαχείριση των συνόρων και των εσωτερικών διαβάσεων.

Σε αυτό το παράνομο τελωνείο του Bab al-Hawa, η οργάνωση χρεώνει από 3 έως 60 δολάρια ανάλογα του βάρους του κάθε φορτίου, με τα τρόφιμα να χρεώνονται γενικά περίπου 5 δολάρια, ανά τόνο. Το τιμολόγιο αυξάνεται περαιτέρω για προϊόντα τεχνολογίας με βάση το βάρος ή τον αριθμό των αντικειμένων τους. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι τουλάχιστον 115.000 φορτηγά πέρασαν από αυτό το συνοριακό σταθμό, το 2019.

Επιπλέον, η ίδια τρομοκρατική ομάδα ελέγχει τις διασταυρώσεις Deit Balut και Gazaviye που συνδέουν την Αφρίν με το Ιντλίμπ, χρεώνοντας 7 δολάρια, ανά όχημα, σε αυτές τις δύο διασταυρώσεις.

Η Hayat Tahrir al-Sham «κατακρατεί επίσης το 10% της ανθρωπιστικής βοήθειας», όπως δήλωσε ο Σύρος δημοσιογράφος Νουρχάτ Χέσεν στο «Al-Monitor».

Και εκτός από αυτά, η ίδια οργάνωση ελέγχει άλλα τρία ανεπίσημα περάσματα που συνδέουν οδικώς την τουρκική επαρχία Χατάι με τη συριακή του Ιντλίμπ.

Όμως οι πόροι της Tahrir al-Sham δεν περιορίζονται στα τελωνειακά έσοδα. Κάθε καταστηματάρχης στο Ιντλίμπ πληρώνει 50 δολάρια το μήνα, όπως είπε ο Χέσεν, προσθέτοντας ότι η οργάνωση πουλάει επίσης εγκαταλελειμμένα χωράφια και οικόπεδα στο Harem και στο Deir Hassan ενώ κάθε σπίτι πληρώνει 4 δολάρια για νερό και 2 για τα σκουπίδια, κάθε μήνα ως φόρο, σε όλη την επαρχία του Ιντλίμπ.

Μια άλλη μεγάλη πηγή εισοδήματος για τους τζιχαντιστές του Ιντλίμπ είναι η ενέργεια. Η «Hayat Tahrir al-Sham» έχει το μονοπώλιο της μέσω μιας εταιρείας που ονομάζεται WATAD.

Σύμφωνα με τη συριακή τηλεόραση  Syria TV τα μηνιαία έσοδα της WATAD είναι πάνω από 1 εκατομμύριο δολάρια, με 250.000 να προέρχονται από πώληση ντίζελ, 400.000 από βενζίνη και άλλες 400.000 από ηλεκτρικό ρεύμα.

Στέλεχος της Hayat Tahrir al-Sham είχε ανακοινώσει τον περασμένο Σεπτέμβριο, ότι ο μηνιαίος τζίρος του ενεργειακού ομίλου της WATAD έφτασε τα 130 εκατομμύρια δολάρια.

Όμως και οι τζιχαντιστές που στηρίζονται από την Τουρκία κάνουν πλέον ανάλογες μπίζνες στη Συρία.

Από το πέρασμα Μπαμπ Αλ-Σαλάμ, κοντά στο Αζάζ, συγκεντρώνουν, περίπου 3 εκατομμύρια δολάρια, το μήνα. Η προσωρινή κυβέρνηση της συριακής αντιπολίτευσης λαμβάνει από αυτά το 15% με την μεταξύ τους συμφωνία να περιέχει τον όρο της κατάθεσης σε τουρκικό τραπεζικό λογαριασμό.

Οι ίδιες ένοπλες ομάδες ελέγχουν επίσης 10 ακόμη περάσματα.

«Οι υποστηριζόμενες από την Άγκυρα ένοπλες ομάδες βγάζουν εκατομμύρια δολάρια από τις μεταφορές προς και από τις περιοχές που ελέγχονται από αυτές» δήλωσε ο Χέσεν. «Οι παράνομοι φόροι που επιβάλλουν στους καταστηματάρχες είναι επίσης μια σημαντική πηγή των εσόδων τους» είπε με αποτέλεσμα όλα αυτά μαζί με τα γνωστά λάφυρα του πολέμου να οδηγούν συχνά σε συγκρούσεις μεταξύ τους.

Σύμφωνα με τον ίδιο δημοσιογράφο «οι ομάδες που υποστηρίζει η Τουρκία δεν λαμβάνουν επαρκείς μισθούς κι επιπλέον δεν έχουν πληρωθεί για μήνες».

«Αυτή είναι η κύρια δικαιολογία τους για τις κλοπές , τις λεηλασίες και τις απαγωγές» λέει ο Χέσεν. «Οι ομάδες που αρνούνται, μάλιστα, να στείλουν μαχητές τους στη Λιβύη απειλήθηκαν με μείωση των μισθών τους».

Η Άγκυρα δείχνει ή πράγματι κάνει τα στραβά μάτια σε αυτά τα μαύρα ταμεία που έχουν στηθεί στη Συρία, αφενός για να μην έχει τα έξοδα και της σίτισης των μισθοφόρων κι αφετέρου για να διατηρήσει, όσο γίνεται περισσότερο τον έλεγχο συριακών εδαφών που της εξασφαλίζει διεθνή προβολή με συναντήσεις κορυφής και καταλαγιάζει τις ανησυχίες των ακροδεξιών εθνικιστών κι άλλων εσωτερικών πολιτικών της δυνάμεων για το Κουρδικό ζήτημα.