«Όσο ζεις να λάμπεις…»
Το τραγούδι του Σείκιλου για την Ευτέρπη, ο Μάνος Χατζιδάκις και η Αλίκη Βουγιουκλάκη!
Γράφει ο ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ Δημοσίευση 23/5/2020
Μια απίστευτη ιστορία θα σας διηγηθώ σήμερα. Σαν την πρωτοάκουσα είπα πως δε μπορεί, πλάκα είναι…
Δεν ήταν όμως.
Έψαξα και βρήκα ετούτα τα πραγματικά εντυπωσιακά.
Ο Σείκιλος λέει, έζησε στις Τράλλεις της Μικράς Ασίας κάπου το 200 π.Χ. Μα τον θυμόμαστε ακόμα κάπου 2.200 χρόνια μετά, γιατί έγραψε το αρχαιότερο Ελληνικό τραγούδι που σώζεται με τους στίχους και τη μουσική του!
Δαύτο το λοιπόν το τραγούδι του Σείκιλου έχει σωθεί σε μια επιτύμβια κυλινδρική στήλη ύψους 40 μόλις εκατοστών που περιέχει στην κοινή γλώσσα της ελληνιστικής εποχής ένα επίγραμμα δώδεκα λέξεων και ένα μέλος (τραγούδι) δεκαεφτά λέξεων μαζί με τη μουσική του. Αυτή η επιτύμβια στήλη ανακαλύφθηκε το 1883 στο Μικρασιατικό Αϊδίνι, όπως είναι η ονομασία των αρχαίων Τράλλεων τους τελευταίους αιώνες. Στη διάρκεια της Μικρασιατικής καταστροφής χάθηκε αλλά ω του θαύματος ξαναβρέθηκε στον κήπο ενός τούρκικου σπιτιού η ιδιοκτήτρια του οποίου είχε κόψει τη βάση της για να την χρησιμοποιήσει σαν βάζο για λουλούδια. Στη συνέχεια ξαναχάθηκε και στο τέλος βρέθηκε μια μέρα στο Εθνικό Μουσείο της Δανίας στην Κοπεγχάγη!
Στην κορυφή της στήλης, το επίγραμμα αναφέρει τον άνθρωπο που το έγραψε, καθώς και το σκοπό για τον οποίο το έγραψε:
ΕΙΚΩΝ Η ΛΙΘΟΣ ΕΙΜΙ. ΤΙΘΗΣΙ ΜΕ ΣΕΙΚΙΛΟΣ ΕΝΘΑ ΜΝΗΜΗΣ ΑΘΑΝΑΤΟΥ ΣΗΜΑ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟΝ
Που πάει να πει «Εγώ η πέτρα είμαι μια εικόνα. Με έβαλε εδώ ο Σείκιλος, παντοτινή απόδειξη της αθανασίας της μνήμης».
Ακολουθούν οι στίχοι του τραγουδιού μαζί και τα σύμβολα της μελωδίας, για την οποία οι ειδικοί διάβασα πως λένε ότι είναι του λεγόμενου φρυγικού τύπου. Δε ξέρω. Τι να σας πω. Για να το λένε οι ειδικοί έτσι θα ναι.
ΟΣΟΝ ΖΗΣ ΦΑΙΝΟΥ,
ΜΗΔΕΝ ΟΛΩΣ ΣΥ ΛΥΠΟΥ.
ΠΡΟΣ ΟΛΙΓΟΝ ΕΣΤΙ ΤΟ ΖΗΝ,
ΤΟ ΤΕΛΟΣ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΑΠΑΙΤΕΙ.
Λένε στη σύγχρονη ελληνική γλώσσα οι στίχοι.
«Να λάμπεις όσο ζεις.
Και διόλου μη λυπάσαι.
Γιατί η ζωή λίγο διαρκεί
κι ο χρόνος απαιτεί την πληρωμή του».
Θυμήθηκα τους Επικούριους φιλοσόφους που λέγανε πως «όσο ζούμε να χαιρόμαστε πρέπει, όπως οι θεοί» γιατί ο θάνατος είναι το τέλος και συνέχεια δεν υπάρχει.
Κι η στήλη καταλήγει με την αφιέρωση. ΣΕΙΚΙΛΟΣ ΕΥΤΕΡΠΗΙ δηλαδή «ο Σείκιλος στην Ευτέρπη»
Αυτό το μουσικό αρχαίο μοτίβο το λοιπόν χρησιμοποίησε ο Μάνος Χατζιδάκις όταν έγραψε το τραγούδι «Έχω ένα μυστικό» για τις ανάγκες της ταινίας του Αλέκου Σακελάριου «το ξύλο βγήκε από τον παράδεισο» τραγουδισμένο από την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Το αποκάλυψε ο Διονύσης Σαββόπουλος το 2014. Σε συναυλία του στο Ηρώδειο
Τον άκουφα και δεν το πίστευα. Απολάψτε το και να θυμόσαστε πάντα. «ΟΣΟΝ ΖΗΣ ΦΑΙΝΟΥ…»
Ακούστε το τραγούδι ΕΔΏ.