Ο δημόσιος διάλογος των τελευταίων ημερών κυριαρχείται από τα μέτρα περί διαχωρισμού μεταξύ εμβολιασμένων-ανεμβολίαστων που ανακοίνωσε η κυβέρνηση. Τα συγκεκριμένα βέβαια αποτελούν τα τελευταία στα πλαίσια κινητροδότησης προς ανεμβολίαστους και διαδέχθηκαν το περίφημο 150άρι προς τους νέους 18-24 χρόνων.

Όπως και κάθε άλλη πρωτοβουλία αυτής της κυβέρνησης όμως διακρίνονται για την υστεροβουλία, τη νεοφιλελεύθερη αβελτηρία και την μικροπολιτική σκοπιμότητα που τα περιβάλλουν.

Κατά τη διαχείριση αυτής της κρίσης η κυβέρνηση παρουσιάζει απαρέγκλιτα το ίδιο μοτίβο συμπεριφοράς: πρόταξη πολιτικών σύμφωνων με τις ιδεοληψίες της και εξυπηρετικών για το (οικογενειακό, επιχειρηματικό) περιβάλλον της με παράλληλη προσπάθεια αντίκρουσης της κριτικής με την κατασκευή βολικών για την ίδια δίπολων.

Με το φιάσκο με τις σχολές κατάρτισης και τα «σκόιλ ελικικού» μας χώρισε σε τεμπελχανάδες επιδοματοφάγους και φιλομαθείς εντερπρενέρς.

Με την άρνησή της να λάβει σοβαρά μέτρα προφύλαξης του πληθυσμού (έλεγχο στην εισδοχή τουριστών, σπάσιμο σχολικών τάξεων, αύξηση στόλου και δρομολογίων των ΜΜΜ, επιτήρηση χώρων εργασίας κα) μας χώρισε σε παράφρονες αρνητές της ύπαρξης του ιού και συνετούς πολίτες που την αποδέχονται.

Με την εξπρές προώθηση «μεταρρυθμίσεων» που χτυπούσαν την κοινωνία (νομοσχέδια Κεραμέως, Χατζηδάκη, Τσιάρα) μας χώρισε πάλι σε ανεύθυνους κινηματικούς υπερμεταδότες και σώφρονες απομονωμένους. Το χειμώνα, πριν καλά καλά εξασφαλίσει εμβόλια, υποδαύλισε το δίπολο πρόθυμων-απρόθυμων για εμβολιασμό.

Και τώρα γράφεται μια νέα ραψωδία στο έπος ψεκασμένων-διαφωτισμένων που άκοπα συνθέτει το επικοινωνιακό επιτελείο της κυβέρνησης, αυτή των νουνεχών εμβολιασμένων και των αγυρτών, ρυπαρών ανεμβολίαστων.

Ετοιμάζεται να εφαρμόσει μια πολιτική διακριτής μεταχείρισής τους στο όνομα της υπεράσπισης του δημόσιου συμφέροντος και της υγείας. Πρόκειται για κάτι που προετοίμαζε και συζητούσε από καιρό προσπαθώντας να στρώσει το έδαφος για την υποδοχή του.

Η διακηρυγμένη προσδοκία είναι ότι έτσι θα παρακινηθούν όσοι ακόμα αντιστέκονται στον εμβολιασμό. Θα ήμασταν αφελείς όμως αν δεν καταδεικνύαμε την υποκρισία και την παρελκυστική λογική που επιστρατεύονται.

Δεν είναι μυστικό τ’ ότι είναι αδύνατο να αλλάξεις τη βαθιά πεποίθηση κάποιου, ειδικά μία την οποία έχει συμπλέξει και συναρτήσει με την αντίληψή του περί του ίδιου του εαυτού, δηλαδή που την αναγνωρίζει ως στοιχείο της ταυτότητάς του, με μια τακτική επίθεσης, απόρριψης και κατακραυγής της, ειδικά από θέση ισχύος και με διάθεση εξουσιαστικής επιβολής.

Το μόνο αποτέλεσμα, ανεξάρτητα της ρητορικής ικανότητας όποιου το επιχειρήσει, θα είναι η περαιτέρω θωράκιση του ατόμου γύρω από την πεποίθηση αυτή και το βάθεμα της ταύτισής του μαζί της. Έρευνες έχουν δείξει ότι ο ανθρώπινος νους αντιμετωπίζει την αμφισβήτηση των κατοχυρωμένων αντιλήψεών του όμοια με την απειλή φυσικής βίας.

Και οι αρνητές του εμβολιασμού σίγουρα ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία. Πρόκειται για άτομα των οποίων η άρνηση υπαγορεύεται από βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις γύρω από την πολιτική, την οικονομία, τη φύση της συγκυρίας και τις αλληλεπιδράσεις αυτών, όχι από την απροθυμία τους να θυσιάσουν το χρονικό διάστημα που απαιτεί η εμβολιαστική διαδικασία και να στερηθούν μια άλλη πιο προτιμητέα δραστηριότητα. Τότε γιατί η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιλέγει αυτό τον τρόπο για να συνδιαλλαγεί μ’ αυτά τα άτομα;

Πρώτον, γιατί είναι δέσμια των ιδεοληψιών της. Τα νεοφιλελεύθερα εργαλεία ανάλυσης που διαθέτει δεν προσφέρονται για κάτι παραπάνω. Στα μάτια της όλοι είμαστε ωφελιμιστικά όντα που κυνηγάμε τη μεγαλύτερη δυνατή απόλαυση μεταξύ όλων των υποψηφίων.

Μ’ αυτή τη λογική ο μόνος τρόπος να υποβάλλει τον εαυτό του σε μια δυσάρεστη για τον ίδιο διαδικασία είναι αν του καταβληθεί ένα αντίτιμο, μεγαλύτερο ή ίσο της δυσαρέσκειας που υπομένει και της αμέσως πιο προτιμητέας εναλλακτικής του. Εξού και μέτρα όπως τα 150€ προς τους νέους. Πώς αποτίμησε σ’ αυτό το ποσό η κυβέρνηση την υποκειμενική προτίμηση κάθε νέου; Φυσικά κάτι τέτοιο είναι αδύνατο. Εδώ χρειάζεται να συστήσουμε το δεύτερο στοιχείο της κυβερνητικής λογικής.

Η άτεγκτη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία της τής παρέχει τα εργαλεία και τους μακροπρόθεσμους στόχους. Η εφαρμογή τους όμως εναπόκειται στην μικροπολιτική κουτοπονηριά της. Τα 150€ είναι ένας ξεκάθαρος χρηματισμός για εκλογικό προσεταιρισμό μιας ομάδας.

Αλλά το μέτρο-ναυαρχίδα που μια εκ των δεξιότερων κυβερνήσεων μεταπολιτευτικά επιλέγει να εφαρμόσει είναι, όπως αρμόζει, εξεχόντως ακροδεξιό. Γιατί, παρά τις γνήσιες και υπαρκτές επιδημιολογικής φύσης ανησυχίες για τον μη εμβολιασμό, η κυβέρνηση δεν πατά σ’ αυτές όταν έρχεται να επιβάλλει το καθεστώς διακρίσεων.

Αν όντως αυτή ήταν η πρόθεσή της τότε αυτό το καθεστώς δεν ‘πρεπε να περικλείει μόνο ένα μικρό υποσύνολο των κοινωνικών δραστηριοτήτων, αλλά το σύνολό τους. Αντ’ αυτού η κυβέρνηση επιλέγει την εστίαση και τις μεταφορές μεταξύ νομών υπονομεύοντας το ίδιο το επιχείρημά της. Επιλέγει να απομονώσει ένα κομμάτι της κοινωνίας και να στρέψει την υπόλοιπη εναντίον της, σ’ ένα αρχετυπικό παράδειγμα υποκίνησης των αντανακλαστικών του κοινωνικού αυτοματισμού.

Με την ίδια άνεση που ενώ το προηγούμενο καλοκαίρι άρθηκε το lockdown για τον γενικό πληθυσμό αλλά για τους πρόσφυγες και μετανάστες διαμένοντες στα camp της ντροπής έπαιρνε αλλεπάλληλες παρατάσεις, έτσι και τώρα εφαρμόζουν την δοκιμασμένη πατέντα της στοχοποίησης μιας μερίδας, προνομιοποίησης μιας άλλης και δηλητηριασμού του κοινωνικού σώματος.

Κάποιοι μπορεί να θεωρήσουν αυτή την τελευταία διάκριση δικαιολογημένη στη βάση επιδημιολογικών δεδομένων κι ότι το κράτος οφείλει να προστατέψει όσους ανταποκρίνονται στο κάλεσμα για εμβολιασμό.

Ένα ευνομούμενο κράτος όμως δεν μπορεί να λειτουργεί μόνο για μια μερίδα των πολιτών του και να στρέφεται ενάντια μιας άλλης. Η περί του αντιθέτου αντίληψη είναι κι αυτή απότοκο νεοφιλελεύθερων (και μελανότερων) συλλογισμών.

Αξίζει πάντως να σημειώσουμε ότι ενώ σχεδιασμένα απ’ την κινεζική κυβέρνηση συστήματα αξιολόγησης της κοινωνικής συμπεριφοράς των πολιτών της έχαιραν μαζικής χλεύης απ’ όλο το νεοφιλελεύθερο στρατόπεδο που τα είδαν ως επιβεβαίωση της αυταρχικότητας και ανελευθερίας του καθεστώτος, τώρα, σαν νέος ουροβόρος που τρώει την ουρά του, είναι το ίδιο που πριμοδοτεί τέτοια έκθεση ιατρικών δεδομένων. Όπως έχουμε ξαναδείξει, η συνέπεια δεν είναι το φόρτε του νεοφιλελεύθερου.

Αν λοιπόν η πολιτική των διακρίσεων που προκρίνεται από επιδημιολογικής άποψης είναι λειψή και αυτοαναιρούμενη κι απ’ την σκοπιά της προσέγγισης των αντιφρονούντων εγγυάται την περαιτέρω απομάκρυνσή τους, τι επιθυμεί να πετύχει η κυβέρνηση μ’ αυτή την τόσο διχαστική κίνηση; Όπως και με καθετί άλλο που κάνει, να σώσει το τομάρι της.

Επικεντρώνοντας στην εμμονική και άλογη άρνηση των αντιεμβολιαστών, αυτοπαρουσιάζεται ως φορέας της «κοινής λογικής» και εκπολιτιστής των αδιαφώτιστων. Κρύβει κάτω απ’ το χαλί τις δικές της ενέργειες και απραξίες καθ’ όλη τη διαχείριση αυτής της κρίσης που έδωσαν έρεισμα και ενίσχυσαν τέτοιες στάσεις.

Ψηφίζοντας πολυπόθητα νομοσχέδια εκμεταλλευόμενη αισχρά την ανάγκη κοινωνικής αποστασιοποίησης, με τα σκάνδαλα γύρω απ’ τις προμήθειες, διώκοντας γιατρούς που μάχονταν κόντρα στις ανεπάρκειες του ΕΣΥ η κυβέρνηση αυτοαναγορεύθηκε σε μέγιστο χορηγό των απανταχού «ψεκασμένων». Και τώρα προσπαθεί να αναβαπτιστεί ως δύναμη λογικής κι υπευθυνότητας μέσα στη σταυροφορία που κήρυξε.

Τα παραπάνω συνδυάζονται με την αγωνία της κυβέρνησης να βελτιωθεί η επιδημιολογική εικόνα της χώρας ενόψει καλοκαιριού και τουριστικής περιόδου ώστε να σταματήσει η υποβάθμισή της από φορείς του εξωτερικού που συστήνουν αποφυγή της. Ο διακαής πόθος της να είναι ικανοποιητική η τουριστική κίνηση ώστε να εξασφαλιστούν κρατικά έσοδα και να απαλλαγεί απ’ τη στήριξη των πληγέντων την οδηγεί σε οφθαλμοφανώς κατάφωρα ατελέσφορα και επιπόλαια μέτρα.

Η υστεροβουλία όμως δεν τελειώνει εδώ. Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι με μέτρα σαν κι αυτά, κατασκευασμένα για να προκαλούν διχασμό και να μονοπωλούν τη δημόσια σφαίρα, η κυβέρνηση προετοιμάζει ένα αφήγημα που θα της επιτρέπει να νίψει τας χείρας της σ’ ένα ενδεχόμενο νέο φθινοπωρινό lockdown και στα βέβαια μέτρα οικονομικής υποβάθμισης που θα ακολουθήσουν.

Σαν να ηχεί ήδη έτοιμο το επιχείρημα: «Εμείς κάναμε ό,τι μπορούσαμε», κατευθύνοντας προς τη μεριά των αρνητών για εκτόνωση της συσσωρευμένης κοινωνικής οργής. Έτσι η κυβέρνηση θα καταφέρει να συσκοτίσει και να διαχύσει την ευθύνη των εγκληματικών πολιτικών που σχεδιάζει να υλοποιήσει, αποσείοντάς την από πάνω της.

Διαπιστώνουμε, τελικά, ότι οι προσπάθειες της κυβέρνησης για προσέλκυση περισσότερων πολιτών στην εμβολιαστική προσπάθεια είναι ανειλικρινείς και επάγονται από άλλους πιο δόλιους και ιδιοτελείς στόχους, όχι για την αυτοτελή και εγγενή αξία του εμβολιασμού.

Είναι εγκληματική η επιστράτευση του εμβολιασμού, ύψιστου κοινωνικού αγαθού, μέσου τόσο ατομικής προστασίας όσο και κοινωνικής άμυνας, λαμπρού παραδείγματος της σύμφυσης ατομικού και κοινωνικού οφέλους, αποδεδειγμένα αποτελεσματικού για την καταπολέμηση της πανδημίας του Covid-19 και η υπαγωγή του σε μέσο εξυπηρέτησης αλλότριων σκοπών.

Και είναι τραγική η προθυμοποίηση πολλών που παρά τις αγνές τους προθέσεις για την προάσπιση της δημόσιας υγείας και των ειδικά ευπαθών, επιχειρώντας την ικανοποίησή τους με τους όρους του κυβερνητικού επικοινωνιακού επιτελείου καταλήγουν τελικά να υπηρετούν το τελευταίο και να αναλώνονται σ’ έναν ατελέσφορο εμφύλιο.

Γιατί μια ειλικρινής προσπάθεια απεύθυνσης στο ζήτημα του εμβολιασμού δεν θα απαρτιζόταν από αποσπασματικά, αλυσιτελή, προκλητικά και ανόητα μέτρα, δε θα έσπερνε το διχασμό και δε θα επένδυε στη συσκότιση.

Θα χαρακτηριζόταν από σχεδιασμό μακράς πνοής (αντί για ad hoc φληναφήματα), θα γέμιζε τα μέσα ενημέρωσης με ενημερωτικό υλικό, εκπομπές, ταινίες και ντοκυμαντέρ με ανάλυση και ανάδειξη όλων των πτυχών του ζητήματος (αντί για πληρωμένα παπαγαλάκια που υπερασπίζονται όποια γραμμή τα ταΐσει μια κυβέρνηση πιο αναλωμένη με το image της κι από ανορεξική έφηβη), θα άκουγε τα αιτήματα των επαγγελματιών και ακαδημαϊκών του χώρου της υγείας (αντί να τους λασπολογεί και να τους διώκει), θα υιοθετούσε μια ριζικά διαφορετική αντίληψη περί δημόσιας υγείας που εστιάζει στην εξασφάλιση γενικών συνθηκών ευημερίας, ασφάλειας και πρόσβασης σε δημόσια αγαθά για όλο το λαό (αντί της θεραπειοκεντρικής προσέγγισης, που θησαυρίζει πουλώντας φάρμακα-ξόρκια και παρέχοντας ιδιωτικές υπηρεσίες υγείας), θα έδινε έμφαση στην οικοδόμηση εύρωστου συστήματος πρωτοβάθμιας περίθαλψης (η έλλειψη του οποίου έγινε οδυνηρά αισθητή) και θα επένδυε στην ενότητα και τη συμπερίληψη (αντί να επινοεί διαχωρισμούς – νέοι vs ηλικιωμένοι, εμβολιασμένοι vs ανεμβολίαστοι κτλ).

Εν κατακλείδι, η κυβέρνηση χρησιμοποιεί το ζήτημα του εμβολιασμού με την κυνική εργαλειακότητα στην οποία είναι εθισμένη. Οξύνει υπαρκτές αντιθέσεις για να αρνηθεί τις ευθύνες της, τετελεσμένες και μέλλουσες. Ας μην της κάνουμε τη χάρη να χορέψουμε στο ρυθμό που αυτή και τα πρώτα βιολιά της επιβάλλουν. Ειδικά για την αριστερά κάτι τέτοιο θα συνιστούσε πολιτική άλωση και τραγικό ατόπημα.

Ο εμβολιασμός είναι σοβαρό ζήτημα. Πολύ σοβαρό για να αφήσουμε τον κ. Μητσοτάκη και τον καρεκλωμένο θίασό του να καθορίσουν τη μοίρα του

. Ας βρούμε τρόπους δημιουργικούς και αποδοτικούς, πέρα από τις υστερόβουλες προτροπές της κυβέρνησης, για να φροντίσουμε ότι αυτό το επίτευγμα της επιστήμης του ανθρώπου θα ευεργετήσει τον ίδιο αντί των εκμεταλλευτών του.