Αφορμή για να δημοσιοποιήσω κάποιες σκέψεις ήταν μια ανάρτηση στο διαδίκτυο μιας φωτογραφίας του γνωστού βιομηχανικού συγκροτήματος του Καλαμάρη που τη συνόδευσαν ορισμένες σκέψεις σχετικά με τη τύχη του συγκροτήματος και τις πιθανότητες αξιοποίησης του. Η ανταπόκριση που είχε η δημοσίευση και τα σχόλια όσων την είδαν με προκάλεσαν να επεκταθώ περισσότερο.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η τύχη του συγκεκριμένου συγκροτήματος (τοπόσημου) της πόλης απασχολεί.

Πολλά δημοσιεύματα έχουν γίνει κατά καιρούς σχετικά με την ιστορία του η οποία σημάδεψε για ένα και πλέον αιώνα τη ζωή των κατοίκων της περιοχής και της πόλης και εξακολουθεί ακόμα μέχρι τις μέρες μας.

Ενημερωτικά σχολιάζω ότι το συγκρότημα είναι ιδιωτικό και οι διάφορες προσπάθειες αξιοποίησης από ιδιώτη κατασκευαστή της πόλης,από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου καθώς και από τον Νάσο Γιακαλή, τότε Δήμαρχο Μυτιλήνης δεν είχαν καμιά τύχη για διάφορους λόγους.Η προσπάθεια να αγοραστεί από το Δημόσιο έπεσε και αυτή στο κενό λόγω του υπερβολικού κόστους όπως αυτό προσδιορίστηκε από τους αρμοδίους.

Οι λόγοι κυρίως οικονομικοί και στη τελευταία περίπτωση και αντιπολιτευτικοί.Μεγάλο μέρος του συγκροτήματος έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο και στο χαρακτηρισμό συμπεριλαμβάνεται πολύ σωστά και μεγάλο μέρος του βιομηχανικού εξοπλισμού και των μηχανημάτων.

Τα δε αρχεία σε περίπτωση που σώζονται μπορούν να συμβάλουν στη μελέτη της ιστορίας του συγκροτήματος και νεώτερης ιστορίας της πόλης.

Ποιό όμως μπορεί να είναι το μέλλον του συγκροτήματος;H σταδιακή κατάρρευση  και η εγκατάλειψη με το πρόσχημα ότι δεν υπάρχουν οικονομικοί πόροι; Ένα μεγάλο κτιριακό απόθεμα θα πάει χαμένο; Δεδομένης και της οικονομικής κρίσης της τελευταίας δεκαετίας εάν πράγματι η εγκατάλειψη οφείλεται σε αυτή.

Θα μπορούσα να κατανοήσω ακόμα  και να συμφωνήσω και να μοιραστώ τον προβληματισμό αυτό με όσους ασπάζονται τους παραπάνω υπαρκτούς λόγους.

Τι θα γίνει όμως με το συγκεκριμένο συγκρότημα και ένα σωρό ακόμα κτίσματα της Βιομηχανικής κληρονομιάς στη περιοχή για τα οποία υπάρχει πρόβλεψη από το Γενικό Πολεοδομικό σχέδιο της πόλης..(Ταμπακαριά).

Μήπως όμως η παθητική αποδοχή μιας πραγματικότητας όπως συνηθίζουμε να κάνουμε δεν είναι η λύση.

Τότε τι θα μπορούσε να γίνει;

Το κύριο πρόβλημα σε αυτές τις περιπτώσεις που αφορούν στην αξιοποίηση-ανάδειξη

ιστορικών κτιρίων είναι η διαχείριση και η βιωσιμότητα.

Μήπως όμως λείπει το όραμα ο στόχος και η πολιτική βούληση;

Η πόλη έχει ανάγκη από χώρους ο δημόσιος και ο ιδιωτικός τομέας.

Η σύμπραξη του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα για τη σταδιακή πραγματοποίηση του έργου μοιάζει να είναι μια από τις λύσεις. Το οικονομικό όφελος θα είναι σημαντικό και μάλιστα στη παρούσα συγκυρία.

 Αρκεί επί τέλους να γίνει η αρχή.

Σχέδιο του Σ.Βασιλείου. Στα γραφεία του συγκροτήματος

Τα παραδείγματα από την αξιοποίηση παρόμοιων κτιρίων είναι ένα σωρό, είτε στο τόπο μας (Μουσείο ελιάς από το Π.Ι.Ο.Π) στην Αγιά Παρασκευή και το Μουσείο Βρανά από το <Αρχιπέλαγος> .

Η επισκεψιμότητα είναι μεγάλη και φιλοξενούν κάθε χρόνο ένα σωρό εκδηλώσεις οι οποίες συμβάλουν στην οικονομία και στο πολιτισμό του νησιού.

Καθώς και σε άλλες πόλεις (Ερμούπολη,Βόλο,Θεσσαλονίκη ο Μύλος κ.α.) έχουν γίνει ανάλογες επιτυχημένες προσπάθειες.

Αξίζει και της Μυτιλήνης και τον έχει ανάγκη ένα χώρο Πολιτιστικό και Διοικητικό Κέντρο. Επειδή μπορεί να μοιάζει αόριστο γίνομαι πιο σαφής σχετικά με τις λειτουργίες που θα μπορούσαν να φιλοξενηθούν στο συγκρότημα.1.Μουσειακός χώρος στον οποίο θα εκτίθενται τα μηχανήματα και η ιστορία του εργοστασίου,  με διάφορα μέσα οπτικοακουστικά στα οποία θα συμπεριληφθούν αφηγήσεις-μαρτυρίες των ανθρώπων που το έζησαν.

2.Συνεδριακός χώρος, κινηματογράφος,θεατράκι.3.Λόγω του μεγέθους,γραφεία υπηρεσιών του Δήμου ή της Περιφέρειας.4.Ιδιωτικός τομέας- Καταστήματα αναψυχής,βιβλιοπωλεία  κ.α. 5.Πολυλειτουργικός χώρος για εκθέσεις όπου θα μπορεί να εκφραστεί η νέα γενιά της πόλης.

6.Γιατί όχι μια μεγάλη Δημοτική Βιβλιοθήκη στην οποία μπορεί να συγκεντρωθούν διάφορα αρχεία πολύτιμα που βρίσκονται σκόρπια εδώ και κεί…και κυρίως αναξιοποίητα.

Η αναβάθμιση της περιοχής που είναι ζητούμενο ανά καιρούς και επανέρχεται ακόμα μια φορά όπως διαπιστώνω στις προθέσεις και τα προγράμματα των υποψηφίων .

Το ζητούμενο βέβαια είναι πώς, με ποιους και πότε;

Η αξιοποίηση του Καλαμάρη  πιστεύω ότι θα προκαλέσει ανάλογα εγχειρήματα στα εγκαταλελειμμένα παρόμοια κτίσματα της περιοχής.(Ταμπακαριά κτλ.)

Πρέπει να ξαναδούμε τα πράγματα από την αρχή μέσα στην υπάρχουσα συγκυρία.

Ήδη κατεδαφισμένο κτίσμα

Δοθείσης της ευκαιρίας θα ήθελα να θίξω ένα δεύτερο σημαντικό ζήτημα που σχετίζεται με το μέλλον της πόλης και την  αρχιτεκτονική και πολιτιστική κληρονομιάς. Αρκεί ένας περίπατος στις γειτονιές κυρίως του βόρειου τμήματος ακόμα και στα πιο κεντρικά σημεία, για να διαπιστώσει κανείς ότι ένα μεγάλο μέρος αξιόλογων κτισμάτων χάνεται.Ενα σωρό πανέμορφα κτίσματα καταρρέουν.

Πρόκειται για νομοτέλεια, αδιαφορία, επίπτωση της οικονομικής κρίσης; Πιθανόν για ένα σωρό πρόσθετους λόγους. Εύκολη απάντηση στη προκειμένη περίπτωση δεν υπάρχει.

Το πρόβλημα έχει πολλούς παραμέτρους. Η προστασία ιστορικών συνόλων πράγματι είναι πολύπλοκο θέμα. Απαιτείται ρυθμιστικό σχέδιο, αναθεώρηση του υφιστάμενου από τη δεκαετία του ΄80 πολεοδομικού σχεδίου η οποία είναι απαραίτητη η οποία θα δώσει λύσεις και θα λύσει τα χέρια της δημοτικής αρχής για ορισμένες αποφάσεις η οποίες μέχρι τώρα παίρνονται αποσπασματικά για γνωστούς λόγους.

Στα πλαίσια αυτής της μελέτης θα μπορούσε να γίνει λεπτομερής καταγραφή αυτών των κτισμάτων και να δοθούν προοπτικές και εργαλεία για την αξιοποίηση τους.

Στην  Ευρωπαϊκή κοινότητα έχει ανοίξει από καιρό ένας διερευνητικός διάλογος σχετικά με τις δυνατότητες χρηματοδότησης ιδιωτικών κτισμάτων σε ιστορικές πόλεις. Οψόμεθα.

Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω το κατά πόσο έγινα κατατοπιστικός.Είμαι στη διάθεση των αναγνωστών για κάθε διευκρίνιση.

Ελπίζω αυτές οι λίγες σκέψεις να προκαλέσουν ένα γόνιμο και καλοπροαίρετο διάλογο και να προβληματίσουν για το ποια πόλη θέλουμε και ποια πόλη θα παραδώσουμε στη νέα γενιά.

Στρατής Φραντζέσκος- Αρχιτέκτων

Μυτιλήνη 10/5/2019.