Πηγές Κρατήγου:Προτάσεις κι΄επισημάνσεις
Γράφει ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΛΑΔΙΤΗΣ*
Δημοσίευση 30/10/2021
Στο κείμενο της προηγούμενης εβδομάδας, αναφέρθηκα στην απαράδεκτη κατάσταση που επικρατεί στις Πηγές Κρατήγου και στον επαπειλούμενο, αν όχι βέβαιο κίνδυνο της καταστροφής των, αν δεν ληφθούν άμεσα τα αναγκαία μέτρα. Και λέγοντας άμεσα, εννοώ λήψη μέτρων που θα' πρεπε ήδη να έχουν αρχίσει.Δυο - τρεις επισημάνσεις.
Από τις πρώτες ενέργειες που θα πρέπει να γίνουν είναι η απομάκρυνση των πεσμένων πεύκων, βράχων, των μπάζων και το βγάλσιμο - ξερίζωμα των θάμνων και δένδρων που έχουν φυτρώσει πάνω στο πλακόστρωτο.
Αμέσως μετά, το προσωρινό - πρόχειρο κλείσιμο των λάκκων, τρυπών, χαραμάδων , ώστε να να αντιμετωπιστεί , τουλάχιστον για φέτος , η εισροή των επιφανειακών νερών και φερτών υλικών. (Παρακάτω θα εξηγήσω γιατί "προσωρινό'').
Σημειώνω εδώ, ότι οι τεχνικοί της ΔΕΥΑΛ ξέρουν πολύ καλά ότι οι εργασίες θα πρέπει να γίνουν με τα χέρια γιατί είναι αδύνατο να πλησιάσει στο χώρο οποιοδήποτε μεταφορικό μέσο ή ειδικό μηχάνημα.
Αυτό σημαίνει πως οι εργασίες αυτές, θα πρέπει να γίνουν ΠΡΙΝ αρχίσουν οι βροχές. Μια- δυο έντονες βροχές, αρκούν για να μετατρέψουν το πλακόστρωτο σε κοίτη χειμάρρου πράγμα που καθιστά αδύνατη οποιαδήποτε εργασία.
Αυτό με τη σειρά του σημαίνει πως τα νερά του χειμάρρου- πλακόστρωτου θα κατεβάσουν προς την είσοδο του πλακόστρωτου φερτά υλικά- ξύλα, πέτρες και λοιπά- που δεν θα έχουν προλάβει να καθαριστούν. Στην πορεία τους όμως προς την είσοδο, όπου βρίσκουν χαλαρές ή ξεκολλημένες πλάκες θα τις παίρνουν μαζί τους και όπου υπάρχουν κενά ή τρύπες θα εισρέουν νερά που θα καταλήγουν στο πόσιμο νερό, με ό,τι αυτό σημαίνει τόσο για το ίδιο το έργο όσο και για την ποιότητα του πόσιμου νερού.
Για του παραπάνω λόγους θεωρώ ότι είναι απόλυτα απαραίτητο οι εργασίες αυτές να γίνουν χτες.
Όσον αφορά την, καταρχήν, προσωρινότητα των εργασιών εξηγούμαι:
Αναπόσπαστο μέρος των πηγών Κρατήγου και μέρος του όλου υδρευτικού συστήματος ήταν οι νερόμυλοι.
Γι' αυτό άλλωστε κι η περιοχή λέγεται και "Μύλοι". Σήμερα "σώζονται" μόνο κάποια τοξωτά υπολείμματα υδατόπυργων που υδροδοτούσαν τους μύλους, κι αυτά ετοιμόρροπα. Όμως, εκτός απ' τους υδατόπυργους, η παρουσία των υδρόμυλων είναι διάχυτη παντού. Υπολείμματα πήλινων αγωγών, κομμάτια χτιστών αυλακιών, σπάργανα, γκρεμίδια από παλιές κατασκευές μαρτυρούν ότι κάποτε η περιοχή ήταν γεμάτη ζωή.
Να πούμε ακόμα, ότι οι νερόμυλοι αυτοί και μάλιστα όχι στο απώτατο παρελθόν, ήταν ο μοναδικός τρόπος που οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής άλεθαν τα σιτηρά τους. Υπήρχαν δέκα νερόμυλοι, που κάθε ένας από αυτούς μπορούσε να αλέσει 150κ σιτηρά την ώρα και κάποιοι μέχρι και 256κ. Αναφέρεται πως ο τελευταίος μύλος που λειτουργούσε στο νησί σταμάτησε το 1965, στη Στύψη.
Σημαντικές πληροφορίες για τον τρόπο κατασκευή και λειτουργίας των νερόμυλων, καθώς και ιστορικά στοιχεία για τους υδρόμυλους της Κρατήγου, αλλά και ολόκληρου του νησιού, δίνουν στις εργασίες που έχουν εκπονήσει ο γνωστός γιατρός Μάκης Αξιώτης στην διδακτορική του διατριβή στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου με τίτλο "Υδρόμυλοι" (εκδόσεις Αιολίδα) και ο Παν. Γουργουλιάνος στην πτυχιακή του εργασία, επίσης στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου με τίτλο "Γεωγραφικά Δεδομένα Και Χαρτογράφηση Των Υδρόμυλων Της Νήσου Λέσβου".
Θα πρέπει λοιπόν η πολιτεία, και βέβαια όχι μόνη της η ΔΕΥΑΛ, να φροντίσει για την συντήρηση και αποκατάσταση όλου του υδροσυλλεκτικού συστήματος.
Εκτός από τις πηγές θα πρέπει να συντηρηθούν και τα υπάρχοντα υπολείμματα των υδρόμυλων καθώς επίσης και τα μονοπάτια που οδηγούν εκεί.
Η κατασκευή ενός υποδείγματος υδρόμυλου, ενταγμένου στο φυσικό του περιβάλλον, θα δώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα ενός τμήματος της ζωής των ανθρώπων κατά τον 18ο αιώνα.
Οι εργασίες αυτές θα πρέπει να γίνουν με απόλυτη ευαισθησία και σεβασμό στο υπάρχον και λειτουργούν έργο, υπάρχουν δε Υπηρεσίες - πχ Αρχαιολογία- που έχουν και την εμπειρία και την γνώση γι' αυτό. Ίσως και την αρμοδιότητα.
Πηγές και υδρόμυλοι άριστα συντηρημένοι, μέσα στο ίδιο περιβάλλον που τους γέννησε, είναι βέβαιο πως θα αποτελέσουν πόλους έλξης τόσο για τους μόνιμους κατοίκους της Μυτιλήνης και όλου του νησιού όσο και για τους επισκέπτες. Ακόμα, θα γίνουν για τα σχολεία προορισμός τόσο εκδρομών όσο και εκπαίδευσης. Θα είναι το ιδανικό μέρος για περιβαλλοντική εκπαίδευση και για την ανάπτυξη της οικολογικής συνείδησης των νέων.
Όμως, όλα αυτά για να μη μείνουν ευχολόγια, δικά μου και πολλών άλλων, αλλά να μπουν στη φάση της υλοποίησης, χρειάζεται κάποιοι να νοιαστούν, να πάρουν την υπόθεση "παραμάσχαλα" και να την τρέξουν.
Άραγε αυτοί οι κάποιοι θα υπάρξουν;