«Η Μυτιλήνη είναι πόλη της Λέσβου, μεγάλη και πανέμορφη. Η θάλασσα εισχωρώντας στη στεριά δημιούργησε πορθμούς, οι δε άνθρωποι φρόντισαν να τη διακοσμήσουν με λαξευτά μαρμάρινα γεφύρια». Αυτά γράφει ο αρχαίος Λέσβιος – λένε – συγγραφέας Λόγγος που έζησε την Ρωμαϊκή εποχή στις αρχές του 3ου αιώνα μετά το Χριστό, και είναι γνωστός για το βουκολικό μυθιστόρημά του «Δάφνις και Χλόη», γνωστό και με τον τίτλο «Λόγγου ποιμενικών περί Δάφνιν και Χλόην». Από αυτό το μυθιστόρημα είναι και το παραπάνω απόσπασμα.

Αν ο Λόγος βέβαια ζούσε στο σήμερα σίγουρα δε θα αναφερόταν με αυτά τα λόγια στην πόλη του τη Μυτιλήνη.

Για πολλούς λόγους μεταξύ των άλλων και γιατί ένα από αυτά τα δυο λαξευτά γεφύρια της Μυτιλήνης, σήμερα είναι θαμμένο ανάμεσα σε σκουπίδια σε ένα ανήλιαγο υπόγειο κελί μιας άθλιας κατασκευής της δεκαετίας του 1970 απέναντι από το Γενί τζαμί στην οδό Ερμού. 

Πριν μια βδομάδα περίπου, μια φωτογραφία τραβηγμένη από τον ταλαντούχο φωτογράφο Γαβριήλ Καγιαλάρη, που ένας Θεός ξέρει πως τα κατάφερε και που χώθηκε για να την τραβήξει, γνωστοποίησε στους σύγχρονους Μυτιληνιούς τμήμα αυτού του λαξευτού μαρμάρινου γεφυριού της αρχαίας Μυτιλήνης που ως εκείνη τη στιγμή ελάχιστοι ξέραμε την ύπαρξη του. Ενός πραγματικού μοναδικού μαρμάρινου γεφυριού, που αντί να κρατηθεί στο φως και να αναδειχθεί μετατράπηκε πριν μισό σχεδόν αιώνα, σε υπόγεια χωματερή σκεπασμένη από ένα άθλιο και προσβλητικό για τη Μυτιλήνη, την ιστορία της και τον πολιτισμό της, αλλά και για την αρχιτεκτονική της παράδοση τριώροφο μπετονένιο κτίσμα. Ψηλό για να το βλέπουν όλοι από μακριά. Κάτι σαν δάχτυλο από τον ουρανό που δείχνει την απρέπεια. 

Ήταν βλέπετε χρόνια δύσκολα σαν θάφτηκε η μαρμάρινη γέφυρα της αρχαίας Μυτιλήνης. Ήταν χρόνια που κουμάντο στον τόπο κάνανε κρατούντες κι οι κομματάρχες τους.  Και δεν ήταν μοναχά η γέφυρα που θάφτηκε. Ακόμα κι αργότερα στια αρχές της δεκαετίας του 1990 δεν θάφτηκε το κρηπίδωμα του ναού του Μαλλόεντα Απόλλωνα από την περιβόητη οικοδομή του Λημναίου στην Επάνω Σκάλα; Για να μην αναφερθώ σε ακόμα πιο σύγχρονο ανάλογο, στο χτίσιμο των μεζονετών σε επαφή με το παλιό αρχαιολογικό μουσείο στην οδό Αργύρη Εφταλιώτη. Που μαζί με τα άλλα έθαψε μια για πάντα, στο όνομα της ανάπτυξης των μεζονετών, κτίσματα της πρώιμης αρχαϊκής Μυτιλήνης!

Επιστρέφουμε στην υπόθεση της αρχαίας γέφυρας. Με το δίκιο σας θα μου πείτε τι θα έπρεπε να έχει γίνει. Δε ξέρω τι θα έπρεπε να έχει γίνει αλλά ξέρω τι μπορεί σήμερα να γίνει. 

Το μικρό νησί στο οποίο βρισκόταν η πόλη της Μυτιλήνης μέχρι και το τέλος του 5ου αι. π.Χ., δηλαδή ο σημερινός λόφος με το Κάστρο, διαχωριζόταν από το κύριο σώμα της Λέσβου με εύριπο, πλάτους 30 το πολύ σε κάποια σημεία του μέτρων  και μήκους σχεδόν 600 μέτρων, Ο εύριπος αυτός ένωνε τους δύο όρμους που σχηματίζονταν στα βόρεια και τα νότια του. Ο ένας, ο νότιος κάπου στη σημερινή Κουμιδιά κι ο άλλος ο βόρειος στο τέρμα της οδού Ερμού, στην Επάνω Σκάλα. Στους δύο αυτούς όρμους κατασκευάστηκαν τα δυο λιμάνια της αρχαίας πόλης. Το βόρειο εμπορικό λιμάνι και το νότιο τριηρικό, κάτι σαν ναύσταθμος των αρχαίων Μυτιληνιών.

Ετούτον τον Εύριπο, οι αρχαίοι παριστάναν σαν ένα θαλάσσιο δαίμονα με αγγελικό πρόσωπο και καβουροπόδαρα αντίς για μαλλιά να ξεπηδάν από το κεφάλι του. Η ψηφιδωτή του εικόνα από ένα δάπεδο μιας Ρωμαϊκής βίλας φιλοξενείται σήμερα στο νέο αρχαιολογικό μουσείο της Μυτιλήνης περιτριγυρισμένος από τις τέσσερις εποχές αντιγραμμένες θαρρείς από πίνακα του Τσαρούχη!

Ο αρχαίος Εύριπος που «χαρτογραφήθηκε» με λεπτομέρεια στη διάρκεια των ανασκαφών που πραγματοποιήθηκαν στη σημερινή οδό Ερμού στη διάρκεια της κατασκευής του κεντρικού συλλεκτήριου αγωγού του συστήματος βιολογικού καθαρισμού της σύγχρονης Μυτιλήνης, πρωταγωνίστησε στη διάρκεια της ιστορίας της πόλης. Από τα «Λεσβιακά» του Θουκυδίδη στον πελοποννησιακό πόλεμο μέχρι τα μεσαιωνικά χρόνια που επιχωματόθηκε αφού είχε γεμίσει με λάπη και σκουπίδια της εποχής. Μαζί με τον Εύριπο χάθηκαν και οι δυο γέφυρες από μάρμαρο. Τα τόξα τους βρέθηκαν το μεν ένα στην οδό Ερμού στο ύψος του Γενί τζαμί και το άλλο στην οδό Ερμού επίσης λίγο μετά τη Μητρόπολη προς την Επάνω Σκάλα!

Η άκρη της μια από τις δυο γέφυρες, η βόρεια, το τμήμα της από την πλευρά της υπόλοιπης Λέσβου σε σχέση με το άλλο τμήμα που πατούσε στην πλευρά της Μυτιλάνας, του μικρού νησιού που στην κορυφή του είναι το κάστρο και ταυτίζεται με την αρχαία κλασσική και παλαιότερη Μυτιλήνη, είναι το κομμάτι κάτω από το άθλιο κτίσμα που προανφαέραμε. 

Και εκεί στο υπόγειο κελί περιμένει. Να ξαναδεί το φως.

Και ΜΠΟΡΕΙ να το ξαναδεί.

Σήμερα «τρέχουν» δεκάδες προγράμματα τόσο του Υπουργείου Εσωτερικών όσο και Ευρωπαϊκά. Η αγορά και η κατεδάφιση τόσο του άθλιου κτίσματος όσο και των «παραγκών» ανάμεσα στο χαμάμ και το Γενί τζαμί, μπορούν να οδηγήσου στη δημιουργία ενός εκπληκτικού αρχαιολογικού χώρου που θα αναδεικνύει την ιστορία της πόλης και θα αποτελεί μοχλό ανάπτυξης όλης της περιοχής αυτής. Θα επανασυνδέει δε λειτουργικά το Γενί τζαμί που πρέπει να αναστηλωθεί και να μετατραπεί σε χώρο πολιτισμού του Δήμου Μυτιλήνης με το τσαρσί χαμάμ. Η δε υπό κατάρρευση Οθωμανική οικία, απέναντι από την κυρία είσοδο του χαμάμ θα μπορούσε αναστηλωμένη να στεγάσει το φορέα διαχείρισης του ιστορικού κέντρου της πόλης. Του μόνο τρόπου να σωθεί το ιστορικό κέντρο από τα «κάνω ό,τι θέλω» που κυριαρχούν σήμερα, οδηγώντας στην απαξίωση του.

«Όνειρα θερινής νυκτός» θα πείτε. Όνειρα μεν αλλά όνειρα που μπορεί να γίνουν πραγματικότητα. Όπως έγιναν σε άλλες πόλεις της Ελλάδας από δημοτικές αρχές που ήξεραν που πατούσαν και που πήγαιναν. Εδώ κοτζάμ αρχαίο θέατρο αναδείχθηκε στο κέντρο της Λάρισας. Στη Μυτιλήνη θα ανεχτούμε η ιστορία της πόλης, ένα εμβληματικό αρχαίο μνημείο της να μένει θαμμένο κάτω από σκουπίδια και άλλα νεομυτιληνιά καμώματα;