Ποιοι είναι αυτοί που δεν ακούν τίποτα και κανέναν και έχουν αποφασίσει (μόνοι τους) ότι το φράγμα στον Τσικνιά θα γίνει και ας χτυπιούνται κάτω όσοι έχουν αντιρρήσεις. Δεν είναι πολλοί. Είναι όμως παράγοντες που απλά πιστεύουν ότι θα αυξηθεί η δημοφιλία τους αφενός γιατί θα θεωρηθεί ότι προσφέρουν κάτι στο χωριό τους και την περιοχή τους και κυρίως γιατί θα δείξουν ότι φροντίζουν να δοθεί προσωρινή εργασία σε πολλούς κατοίκους της περιοχής.

Κι αυτοί που είναι αντίθετοι με την κατασκευή αυτού του φράγματος δεν είναι πολλοί και δεν έχουν ισχυρή φωνή. Είναι οι αλιείς του κόλπου της Καλλονής που φοβούνται για τις επιπτώσεις στον κόλπο. Είναι άνθρωποι που νοιάζονται για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον , κάποιες παρατάξεις αντιπολίτευσης και γενικώς άνθρωποι που ενδιαφέρονται για το σχεδιασμό μιας βιώσιμης ανάπτυξης για το νησί (όπως ο υπογράφων). Δυστυχώς αυτοί οι τελευταίοι φαίνεται πως το χάνουμε το παιχνίδι με ένα τρόπο καθόλου ασυνήθιστο στη δημοκρατία μας την επαρχιακή.

Το χρονικό

Στις αρχές της δεκαετίας του 90 είχε γίνει γενικώς αποδεκτή η ανάγκη της κατασκευής ενός ταμιευτήρα νερού για την άρδευση της πεδιάδας της Καλλονής και την αύξηση της παραγωγικότητάς της.

Ο πρώτος από τους προαναφερθέντες πολιτικούς παράγοντες υπηρετούσε τότε στο Υπουργείο Περιβάλλοντος σε θέση που μπορούσε να φροντίσει για το θέμα. Και φρόντισε να δοθεί η μελέτη του φράγματος σε μελετητική ομάδα και να ολοκληρωθεί. Επιλέχθηκε να χωροθετηθεί σε σημείο κοντά στην Αγία Παρασκευή όπου η κοίτη του ποταμού είναι πολύ πλατιά και κατά συνέπεια το φράγμα θα καταλάβει μεγάλη έκταση και θα έχει υπερβολικό όγκο υδάτων (12 κυβικά μέτρα) για τις ανάγκες άρδευσης της πεδιάδας (η οποία εν μέρει αρδεύεται ήδη από τον ταμιευτήρα Κεραμείου, ο οποίος όμως δεν επαρκεί).

Υπήρξαν τότε προβληματισμοί και αντιρρήσεις από πολλές πλευρές γιατί ο ποταμός Τσικνιάς τροφοδοτεί σε καθοριστικό βαθμό τον κόλπο της Καλλονής με γλυκό νερό και φερτά υλικά και συμβάλλει σημαντικά στον ιδιαίτερο και πλούσιο ενάλιο πλούτο του.

Όταν φτάνει η ώρα της έγκρισης της Μελέτης Περιβαλλοντικών επιπτώσεων του φράγματος , η τότε προϊσταμένη του τμήματος περιβάλλοντος της Νομαρχίας συγκροτεί μια επιτροπή ειδημόνων ( καθηγητές Πανεπιστημίου Αιγαίου, ερευνητές ΕΚΘΕ κ.α. σχετικοί μελετητές) οι οποίοι γνωμοδοτούν τα παρακάτω και η ίδια εισηγείται στο Νομαρχιακό Συμβούλιο :

Η μελέτη «τελείως αυθαίρετα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι επιπτώσεις είναι ήπιες» . Η μείωση των φερτών που κατεβάζει ο ποταμός μπορεί να προκαλέσει διαταραχή στην οικολογική ισορροπία του κόλπου με άγνωστες συνέπειες. «Όσον αφορά την ποσότητα του νερού που θα σταματήσει να πέφτει, εκτός των άλλων, πιθανόν να επηρεάσει και την αλατότητα διότι ο κόλπος είναι πολύ ρηχός και μικρός και με έντονα φαινόμενα εξάτμισης το καλοκαίρι.»

«Ακόμη η μείωση των φερτών μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στη μορφή των εκβολών του ποταμού αλλά και των γύρω παραλιών (άποψη του ΕΚΘΕ).»
«Πριν ληφθούν αποφάσεις για μεγάλες παρεμβάσεις θα έπρεπε να παρθούν στρατηγικές αποφάσεις για το είδος της ανάπτυξης που σχεδιάζουμε και το ποσοστό συμμετοχής κάθε τομέα σ' αυτή…. Τέτοιος στρατηγικός σχεδιασμός δεν υπάρχει. Θα πρέπει λοιπόν οι παρεμβάσεις να είναι τέτοιες που να μην θίγεται κανένας αναπτυξιακός πόρος σε βάρος κάποιου άλλου.»

«Για το φράγμα Τσικνιά όχι μόνο έχουμε την ΜΠΕ αλλά έχουμε και οριστική μελέτη του φράγματος χωρίς να έχουμε ούτε καν προμελέτη του αρδευτικού δικτύου. Επίσης δεν υπάρχει μελέτη οικονομικής σκοπιμότητας ούτε γεωργοτεχνική. Αυτές θα έπρεπε να προηγηθούν της περιβαλλοντικής. Μπαίνει λοιπόν το θέμα από το Υπ. Γεωργίας ότι το έργο θα απενταχθεί. Όμως τα έργα δεν εντάσσονται έτσι. Θα πρέπει να είναι ολοκληρωμένα και απαιτείται ένα πακέτο μελετών».

«Μετά τα παραπάνω προτείνουμε: α) Να σχεδιασθεί μικρότερο φράγμα. Εκτιμήθηκε ότι ένα μέγεθος φράγματος 6.000.0D0m3 θα είναι σωστό και χρήσιμο… β) Για τη διατήρηση του βιότοπου της όχθης του ποταμού θα αφήνεται μία ροή 150- 300m3/h όλη την υγρή περίοδο (από Οκτώβριο μέχρι και Μάιο ή Ιούνιο). γ)Απαραίτητη προϋπόθεση η παρακολούθηση του οικοσυστήματος- χερσαίου και θαλάσσιου- που θα πρέπει να αρχίσει το συντομότερο και πριν τη δημοπράτηση του έργου για να υπάρχουν συγκριτικά στοιχεία της προ και μετά το φράγμα περιόδου και να γίνουν, αν απαιτηθεί, οι απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις.

Από το Νομαρχιακό Συμβούλιο υπερψηφίστηκε η παραπάνω εισήγηση και
ανακόπηκε η πορεία υλοποίησης του φράγματος μέχρι την ικανοποίηση των όρων που τέθηκαν με αυτήν.

Έτσι τελειώνει το πρώτο μέρος αυτού του χρονικού. Σύντομα θα επανέλθουμε με το δεύτερο και τελευταίο μέρος, όπως και με την επιχειρηματολογία που μας αποτρέπει να συγκατανεύσουμε σ’ αυτό το μεγαλεπήβολο έργο, που είναι ταυτόχρονα καταστροφικό για ένα σοβαρό σχεδιασμό της ανάπτυξης στο νησί.

*Ο Ηρακλής Πιτσιλαδής είναι Αρχιτέκτονας-Πολεοδόμος