Προσφυγική μνήμη και Λαμπαδαρίδου ‑ Πόθου
Γράφει ο ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΚΑΛΑΡΓΑΛΗΣ
Δημοσίευση 20/6/2023
Την περασμένη βδομάδα πέθανε η συγγραφέας Μαρία Λαμπαδαρίδου – Πόθου, γεννημένη στη γειτονική Λήμνο. Ανάμεσα στα βιβλία που έγραψε διακρίνουμε το ''Σπίτι μου της Μικράς Ασίας''. Ένας ύμνος για το πατρογονικό σπίτι της Μικράς Ασίας. Σκεφτόταν καιρό να γράψει για αυτό, ''να σου γράψω'', λέει σαν να πρόκειται για αγαπημένο πρόσωπο. Αρκετοί από μας νιώθουμε έτσι, για το σπίτι των παππούδων και γιαγιάδων που άφησαν στα απέναντι μικρασιατικά παράλια. Τα αγαπάμε, έστω κι αν κάποια δεν υπάρχουν. Μήπως και δε θεωρούμε τα σπίτια της Ανατολής δικά μας;
Γράφει ο Λαμπαδαρίδου: ''Είναι σαν να γράφω στον πατέρα. έφυγε από την ύλη του κόσμου. Μα δεν έφυγε ποτέ από σένα σ' όλη την εγκόσμια τροχιά του ́ ́επέστρεφε ́ ́ εκεί, στον παράδεισο της παιδικής ηλικίας απ' όπου τόσο βίαια εκριζώθηκε, επέστρεφε στις ασημένιες αμμουδιές σου, Μικρασία, σε σένα, Σπίτι μαγικό, που κράτησες σαν ερωμένη τους όρκους σου. Και τώρα εγώ γυρίζω σε σένα. Επιστρέφω μαζί του. Είμαι η ρίζα σου. Με γέννησαν τα ιωνικά οράματα που αγάπησα. Με γέννησε η ποίησή σου, που αναδύεται από το αίμα των αιώνων μου και πιδακίζει φλέβες ζωής άλλης.
Γυρίζω σε σένα. Με θέλγει η βαθιά σιωπή του μυστικού σου. Με μαγνητίζει η δύναμη του θρήνου σου, την ώρα που αφελλήνιζαν τ' όνομά σου. Την ώρα που, με τους ́ ́μπόγους ́ ́ στο χέρι και τα τιμαλφή σ' εγκατέλειπαν.
Έτρεξες πίσω τους, με δεν σε είδαν. Τους φώναξες φλεγόμενο από τον πόνο και τον πόθο να τους φτάσεις, μα δεν σε άκουσαν. Και ήρθες σε μένα. Ήρθες ώς εμένα. Κύλησες μέσα στις μέρες μου. Χρόνια τώρα στέκεσαι αντίκρυ μου. Τυραννάς τη σκέψη μου. Ζητάς να υπάρχεις από το λόγο μου. Ακούω τη φωνή σου μέσα στον ύπνο μου, φωνή της πέτρας. Της πέτρας.
Απάνω της εγχαράχτηκαν αιώνες Ελλάδα. Απάνω της εγγράφηκαν ένα ένα τα λόγια του Ηράκλειτου και του Αναξαγόρα. Γιατί εσύ, Σπίτι της Μικρασίας, είσαι από το υλικό, που ́ ́διεκόσμησε το χάος ́ ́. [...]
Σμύρνη Πέργαμος Μαρμαρονήσι Πραστειό Τένεδος.
Το καράβι με τους πρόσφυγες χάθηκε μέσα στη νύχτα του πόνου. Κι ο χρόνος δεν ξαναγεννήθηκε ποτέ από την τέφρα του.'' Τελειώνοντας το βιβλίο βάζει τον πατέρα της να σκέφτεται την τελική επιστροφή, την αναχώρηση από τούτον τον κόσμο. Τότε απουσιάζει ''Η γη της πατρίδας. Το χώμα απ' όπου εκριζώθηκες.
Αποζητούσες εκείνη την ́ ́ένωση ́ ́''. Τότε όλη η σκέψη επικεντρώνεται στην αρχέγονη ύλη, στο χώμα. Σκέφτεται: ''Άραγε θα υπάρχει στον απάνω κόσμο ένας σβόλος γης σου, Μικρασία; Θα μπορούσε να χωρέσει ολόκληρη την προσφυγιά σου.'' Σήμερα, ημέρα προσφυγιάς, ας μην ησυχάζει η μνήμη μας. Κάπου στον κόσμο, τα καράβια με τους πρόσφυγες χάνονται, στην ξενιτιά άνθρωποι σκέφτονται το σπίτι τους και έναν σβόλο χώμα.