Βροχόπτωση 12ης Ιανουαρίου 2021, περιοχή Καλλονής Λέσβου
Γράφει ο ΡΑΦΑΗΛ ΠΑΛΑΙΟΠΑΝΗΣ*
Από το NEWSROOM Δημοσίευση 15/1/2021
Στην πρόσφατη βροχόπτωση στην περιοχή της Καλλονής, παρατηρήθηκε ταχεία άνοδος της στάθμης του ρέματος του Αχερώνα και υπερχείλιση σε τμήμα των εκβολών του ποταμοχειμάρρου του Τσικνιά.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του μετεωρολογικού σταθμού Στύψης η βροχόπτωση ξεκίνησε στις 18:30 και διήρκησε περίπου 3,5 ώρες με συνολικό ύψος βροχής στα 52,8mm. Εντός μιας περίπου ώρας (18:45 – 20:00) εκδηλώθηκαν τρία επεισόδια αυξημένης έντασης (123mm/h, 114mm/h και 80mm/h), διάρκειας περίπου 10 λεπτών το καθένα κατά την οποία εκτονώθηκε ο κύριος όγκος του νερού.
Η άνοδος της στάθμης του ρ. Αχερώνα ξεκίνησε μετά από περίπου δύο ώρες από την έναρξη της βροχόπτωσης (20:45). Εντός του πρώτου 15λέπτου ο ρυθμός ανόδου άγγιξε τα 5cm/min ενώ για το επόμενο 15λεπτο παρουσίασε μικρή μείωση (4,27cm/min). Συνολικά, εντός μισής ώρας (20:45 – 21:15), η πραγματική στάθμη του ρέματος αυξήθηκε κατά 138cm. Στο επόμενο 15λεπτο (21:30), με σαφώς μικρότερο ρυθμό αύξησης (1,08cm/min), έφτασε στο υψηλότερο σημείο (167,2cm) αγγίζοντας το όριο της επικίνδυνης στάθμης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά το χρονικό διάστημα που η βροχόπτωση είχε σχεδόν σταματήσει, το νερό έφτανε στην υψηλότερη στάθμη, μόλις 30cm κάτω από το όριο υπερχείλισης του ρέματος. Είναι εύκολα αντιληπτό, ότι εάν η βροχή συνεχιζόταν με τον ίδιο ρυθμό, η εκδήλωση ενός καταστροφικού γεγονότος θα ήταν ζήτημα λίγων λεπτών.
Ο χρόνος συγκέντρωσης του νερού, σε ένα ορισμένο σημείο μιας λεκάνης απορροής, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες (το σχήμα και την έκταση της λεκάνης, το μήκος, την πυκνότητα, τα γεωμετρικά και υδραυλικά χαρακτηριστικά του υδρογραφικού δικτύου, την κλίση του εδάφους, κ.α).
Η συνήθης πρακτική διαχείρισης των όμβριων υδάτων περιορίζεται στην κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων μόνο στα κατάντη και στην πλήρη αποψίλωση των ρεμάτων. Οι επεμβάσεις αυτές βοηθούν μεν στην ταχεία εκφόρτιση των υδατορευμάτων αλλά προφανώς συμβάλλουν στην αύξηση της ταχύτητας του νερού και στη μείωση του χρόνου συγκέντρωσής του. Χρόνου που - πέραν των άλλων - είναι απαραίτητος και για την προετοιμασία, έγκαιρη ενημέρωση και αντίδραση σε περίπτωση εκδήλωσης πιθανού πλημμυρικού επεισοδίου.
Επιπρόσθετα, τα επόμενα χρόνια η αύξηση της συχνότητας και της έντασης «ακραίων» καιρικών φαινομένων θα είναι μεγάλη, με αποτέλεσμα - σε συνδυασμό με τις ανθρωπογενείς παρεμβάσεις - τον πολλαπλασιασμό αλλά και τη διαφοροποίηση των προβλημάτων. Γεγονός που θα αποδεικνύει ότι τα μέχρι τώρα εφαρμοζόμενα μέτρα θα αποδεικνύονται ελλιπή, αν όχι ακατάλληλα ή/και επικίνδυνα.
Συνοψίζοντας, είναι πλέον επιβεβλημένο να εφαρμοστούν, άμεσα, ολοκληρωμένες πρακτικές διαχείρισης κάθε λεκάνης απορροής, σε όλη την έκτασή τους και ιδιαίτερα στα ανάντη. Πρακτικές που θα συμβάλλουν στη μείωση της ταχύτητας ροής του νερού, στην αύξηση του βαθμού κατείσδυσης και εμπλουτισμού του υδροφόρου στα ανάντι και συνακόλουθα στην αύξηση του χρόνου συγκέντρωσης του νερού στα κατάντη, όπως η κατασκευή μικρών φραγμάτων ανάσχεσης ή η ορθότερη διαχείριση της παραποτάμιας και εντός της κοίτης βλάστησης. Πρακτικές που θα οδηγούν στη διαχείριση ενός φαινομένου και όχι στην αντιμετώπιση μιας καταστροφής.
