Είναι μια Παρασκευή ημιαργίας. Εν αναμονή των περισσοτέρων να τελειώσουν τα καθημερινά τους και να μπουν σε λίγο στο γιορτινό κλίμα των ημερών, εκεί στα χασομέρια της αναμονής των Χριστουγέννων, έρχεται η θλιβερή είδηση. 

Ο Σπύρος Γαληνός, ο τελευταίος Δήμαρχος Λέσβου έφυγε από τη ζωή. 

Δεν ακολουθεί αγιογραφία. Πριν απ΄ όλα μία εξήγηση: Είμαι υποχρεωμένος να γράψω για λίγο σε πρώτο ενικό για έναν λόγο. Έχω κληθεί τιμητικά από τους συναδέλφους μου στο Νησί να γράψω κάτι για εκείνον, όχι γιατί είναι φίλος μου, όχι γιατί είχα ιδιαίτερη σχέση μαζί του, ούτε γιατί τον ξέρω καλά. Αλλά ακριβώς για όλους τους αντίθετους λόγους συν την ιδιαιτερότητα να έχω καταγράψει το πιο περίπλοκο ρεπορτάζ της πενταετούς θητείας του από το 2014 έως το 2019, που μόνο μία απλή αυτοδιοικητική θητεία δεν ήταν. Δεν είμαι η είδηση λοιπόν, μακριά από μένα αυτά, μεταφέρω την είδηση να μην ξεχνιόμαστε.

Σε τίτλους ειδήσεων, το πιο ταιριαστό ίσως να ήταν πως έφυγε πριν λίγο από τη ζωή ο πιο πολυσυζητημένος Δήμαρχος της αυτοδιοικητικής ιστορίας του τόπου.

Ο γιος του Μίμη της Ένωσης Κέντρου και ο αστέρας του πόλο 

Υιός του Μίμη Γαληνού, πολυσυζητημένος και εκείνος από τα ταραγμένα χρόνια της τελευταίας δημοκρατικής κυβέρνησης πριν τον επταετή γύψο, ο γιος του, στο αποκορύφωμα της πολιτικής του σταδιοδρομίας, κατάφερε να επιβεβαιώσει τον κανόνα για τους Γαληνούς. Τόσο τρικυμιώδεις γαλήνιοι. Τα κομματικά στεγανά μέσω των οποίων μας αρέσει στους περισσότερους να ορίζουμε τα πολιτικά πράγματα και την ηθική, απεδείχθη περίτρανα πως δεν θα μπορούσαν να κρίνουν τον Σπύρο Γαληνό. Για χρόνια πολιτευτής της ΝΔ, πιο γνωστός ήτανε τρεις δεκαετίες πίσω ως εκ των κορυφαίων ναυταθλητών του ΝΟΜ, «αστέρας» ομολογούν οι συμπαίκτες του, της πισίνας του πόλο. Αργότερα, στα 20s κατά την οκταετία Παύλου Βογιατζή στη Νομαρχία Λέσβου, Αντινομάρχης. Το 2009, μεταπηδά στην κεντρική πολιτική σκηνή για να βιώσει ως βουλευτής Λέσβου με τη ΝΔ την (πιο) ταραχώδη περίοδο της μεταπολίτευσης. Μία μνημονιακή και αντιμνημονιακή ταραχή που διέλυσε ως το 2012 τον γνωστό για τέσσερις πολιτικές ζωές δικομματισμό της χώρας. 

Κι όμως, άφηναν κάποτε καρέκλες…

Εκείνος; Αφήνει εμβρόντητη τη ΝΔ και προσχωρεί το 2012 στους ΑΝΕΛ του Πάνου Καμένου. Δεν έχει νόημα να αξιολογεί κανείς το τότε με τη γνώση του σήμερα και για την οικονομία της προσωπογραφίας καλό είναι αυτό να το κρατήσουμε και για τα μετέπειτα… 

Αξίζει πάντως να σταθεί κανείς στον καθρέφτη του και να πει: Θα το έκανα εγώ, εσύ, ή κάποιος άλλος ση θέση του; Ειδικά οι εκ των πολιτευτών του σήμερα! Γιατί πέραν της πολιτικής ανάλυσης των αποφάσεων και των αντιφάσεων του Σπύρου Γαληνού, σε πιο απλοϊκά… περίπλοκο επίπεδο, εκείνος τότε έκανε κάτι που «κανονικά» δεν γίνεται.  Άφησε τη βουλευτική του έδρα για τα πιστεύω του. Έδωσε μια και κατέρριψε μία προδιαγεγραμμένη βουλευτική καριέρα και αρκετά χρήματα που είχε σίγουρα λαμβάνειν. Κατήλθε εν συνεχεία υποψήφιος βουλευτής με τους ΑΝΕΛ. Βγήκε πρώτος βουλευτής σε σταυρούς, αλλά οι ΑΝΕΛ, όπως αναμενόταν εξάλλου, δεν πήραν έδρα στη Λέσβο. 

Τα χρόνια που ακολούθησαν ήτανε σίγουρα δύσκολα και μοναχικά. Δεν είναι πολλοί σε θέση να εκτιμήσουν το εάν ο Σπύρος Γαληνός μετάνιωσε ποτέ για την αμφιλεγόμενή του απόφαση να βγει τότε εκτός μαντριού. Σίγουρα όμως έμαθε τότε μια και καλή να αναπνέει πολιτικά έξω από το μαντρί.

Πού να το φανταζόταν!

Το 2014 κάνει εντυπωσιακό come back, εκλέγεται Δήμαρχος και πού να το φανταζόταν αυτός, οι συνοδοιπόροι του, ετερόκλητοι από κάθε πιθανή και απίθανη κομματική δεξαμενή αλλά και εμείς τι επιφύλασσε η συνέχεια. 

Ακολουθεί τριετία πολιτικής κοσμογονίας. Το 2015 προκαλεί αμηχανία όταν περνάει από το δημοτικό συμβούλιο την απόφαση να δώσει τα αποθεματικά του Δήμου για να αντέξει η τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ στις διαπραγματεύσεις με την Τρόικα. Και τι δεν άκουσε… 

Λίγους μήνες αργότερα, είναι ο φιλοκυβερνητικός Δήμαρχος, δείγμα εξαιρετικά σπάνιο πανελλαδικά και αντιδημοφιλές, σε εποχή capital controls! Και σα να μη φτάνουν αυτά, με όλα όσα η πολιτική ιστορία έγραψε το καλοκαίρι του 2015, με χωρίς πια καμία κυβέρνηση, έρχεται ένα πρωί που στο λιμάνι της Μυτιλήνης είναι συγκεντρωμένοι 20.000 πρόσφυγες και μετανάστες. Δεν υπάρχει δρόμος ούτε για μπροστά, ούτε για πίσω. Δεν υπάρχει Υπουργείο δεν ξέρω για ποια από όλες τις αρμοδιότητες πρωτοχρειαζόταν να υπάρχει, δεν υπάρχει εκλεγμένος πρωθυπουργός. 

Το Καρά Τεπέ

Είναι λίγες οι ημέρες όταν σε εφημερίδα που εργαζόμουν τότε, φιλοξενούσαμε απλό καθημερινό ρεπορτάζ της πρόθεσης της δημοτικής αρχής να αποκαταστήσει το πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής. Ναι αυτό του διάσημου πια «Καρά Τεπέ». Είχαμε κάνει και αυτοψία, είχαμε μιλήσει διεξοδικά για το πώς το εγκαταλελειμμένο πάρκο αυτό, θα γινόταν ξανά αυτό που ήταν κάποτε. Φευ. 

Αυτούς τους αρχικά δεκάδες ανθρώπους από τα ξένα που έκλειναν τους δρόμους αιτούμενοι να πάνε Αθήνα και στα ρεπορτάζ μας τους θεωρούσαμε προσωρινό ζήτημα, γίνονταν εκατοντάδες και λίγο μετά χιλιάδες. Ακόμα στη Λέσβο πιστεύαμε ότι τα μεγάλα γεγονότα οπουδήποτε στον κόσμο, δεν θα ακουμπούσαν ποτέ εμάς τους ακρίτες της μικρής Ελλάδας. Στις εφημερίδες και στα σάιτ είχαμε δέκα μέρες έκτακτης επικαιρότητας. Ε, το πολύ σε 20 ημέρες πιστεύαμε ότι αυτό που εξελίχτηκε τελικά ως το μείζον ανθρωπιστικό ζήτημα της εποχής, θα τελείωνε.

Επιστρέφουμε. Οι αρμοδιότητες της αυτοδιοίκησης, είναι συγκεκριμένες. Οι πόροι για αυτές, ομοίως συγκεκριμένες. Σε «κωδικούς». Σε αυτές τις αρμοδιότητες φυσικά δεν περιλαμβάνεται κανένας «Καρά Τεπές». Ούτε και η καταγραφή προσφύγων, αυτή που δρομολόγησε ο Γαληνός σε ένα βράδυ και ο προσφυγικός πληθυσμός της Μυτιλήνης διέγραψε την… άνοδο των Μυρίων για τα Υφαντήρια. Ούτε και η καταγραφή ΜΚΟ. Ούτε η περισυλλογή σπασμένων πλοιαρίων στις ακτές, ούτε τόνοι πλαστικού από σωσίβια ήταν αρμοδιότητα του Δήμου, ούτε μπορούσε να πληρωθεί κάπως. 

Πιο γνωστός στις Βρυξέλλες απ΄ ότι στο Λισβόρι!

Ο χρόνος περνάει και ο Σπύρος Γαληνός είναι πια ένας άλλος. Δεν είναι αυτός πια που οραματίζεται να δώσει αρμοδιότητες και προϋπολογισμό στις τοπικές κοινότητες κόντρα στον «Κλεισθένη». Να φτιάξει τη Μυτιλήνη του. Δεν του βγαίνει το ένα έργο για κάθε χωριό, η ΔΕΔΑΠΑΛ λαστιχάρει δίνοντας λύσεις επί παντός, αλλά ταυτόχρονα προκαλεί μέχρι και που εξεγείρει Τύπο και αντιπολίτευση.  Η δημοτική αρχή δεν δημοπρατεί τα έργα που θα ήθελε και του Δημάρχου δεν του βγαίνει με τίποτα η δέσμευσή του για νέο σύγχρονο Κολυμβητήριο. Η δημοτική αρχή έχει έναν Δήμο με 30.000 και πλέον επιπλέον δημότες. Είναι η περίοδος που ο Σπύρος Γαληνός είναι πιο γνωστός στις Βρυξέλλες ή στο Βερολίνο, παρά στο Λισβόρι.

Είναι η εποχή που έχουμε οριστικά πια «προσφυγικό» και είναι «ευρωπαϊκό ζήτημα» μας λένε. Ο Σπύρος Γαληνός όταν έρχεται ο Σουλτς μαζί με τον Αλέξη Τσίπρα, σταματάει την πομπή των πολυτελών αυτοκινήτων των επισήμων στη θέα μίας βάρκας προσφύγων που πλησιάζει ναυαγούμενη την ακτή κοντά στο «Ξενία». Βγάζει το κοστούμι του και ετοιμάζεται να πέσει μέσα στη θάλασσα να βοηθήσει. «Λαϊκιστής» λέγανε στα social media όταν δημοσιοποιήσαμε τις φωτογραφίες από το ρεπορτάζ. Αργότερα θα του έλεγαν άλλα. Όχι πολιτικά. Αλλά αισχρά, εμετικά, τρισάθλια. 

Λέσβος το επίκεντρο του πλανήτη

Στη ζωή μας, έχει μπει πια για τα καλά η Μόρια, ενώ ο Καρά Τεπές έχει γίνει προσφυγικός καταυλισμός με την ευθύνη της Ύπατης Αρμοστείας. Πρότυπος, αλλά ενοχλεί πολλούς. Γιατί για αυτούς που ενοχλούνταν θα έπρεπε να μην υπήρχε ποτέ και ο «προδότης» Γαληνός να μην βοηθούσε. 

Στη Μυτιλήνη έρχεται ακόμη κι ο Πάπας. Η Αντζελίνα Τζολί, οι Λάννινστερς του Game ofThrones, αρχηγοί κρατών, μία Βασίλισσα, η Barcelona, ο ΟΗΕ. Το αίτημα εν τω μεταξύ του τόπου είναι ένα: αποσυμφόρηση. 

Ο Σπύρος Γαληνός είναι ήδη βραβευμένος με το βραβείο «Ούλωφ Πάλμε», με το βραβείο «Ελευθερίας»  και αναδεικνύεται και προσωπικότητα της χρονιάς 2016 από την Ακαδημία Ελληνικών Βραβείων Τέχνης υπό την αιγίδα της Ένωσης Δημοσιογράφων Ευρωπαϊκού Τύπου. Μιλάει ξαφνικά με πρωτόγνωρη βαρύτητα λόγου με Υπουργεία, πηγαίνει αναγνωρίσιμος στο Ευρωκοινοβούλιο, φτάνει ως την Αμερική προσκεκλημένος της κολοσσιαίας IRC. Αδιανόητα πράγματα για έναν Δήμαρχο της Λέσβου. 

Δεξιός με αριστερό ακροατήριο; 

Το προσφυγικό πια αναγνωρίζεται ως μεταναστευτικό. Ο Σπύρος Γαληνός είναι ανθρωπιστής για τους έξω από τη Λέσβο, λίγο έως πολύ ως ο υπεύθυνος που έρχονται όλοι οι μετανάστες στο νησί για τους μέσα στη Λέσβο. Λέγεται ευρέως ότι είναι ένας δεξιός με αριστερή πολιτική και σύντομα θα μείνει χωρίς ακροατήριο και υποστηρικτές. Οι γκρίνιες στο εσωτερικό της δημοτικής του αρχής είναι ισχυρές. Ο Δήμαρχος χάνει πολλές εργατοώρες στην εξωτερική πολιτική και δεν προλαβαίνει για τα κατά νόμο καθήκοντά του. Κάποιοι μαρτυρούν ότι είχε απομονωθεί ένα διάστημα από τους συνεργάτες του. Ποιος μπορεί να τον αδικήσει βέβαια…

 Στις συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου χάνει πολλές φορές την ψυχραιμία του. Του ασκούν δριμεία κριτική, δίκαιη, άδικη, ενίοτε ως και χυδαία και από τα δεξιά και από τα αριστερά. Όταν μιλάει για την αλληλεγγύη της Λέσβου και συμβολίζει την αξιοπρέπεια του ανθρώπου τον αγαπούν από τα αριστερά και τον λοιδορούν από τα δεξιά και όταν μπλοκάρει τα κοντέινερς της Μόριας στο λιμάνι το αντίστροφο. Φταίει για τα πάντα και βολεύει άπαντες να φταίει, αλλά εκείνος επιμένει να παίρνει την πολιτική ευθύνη για τα πάντα. Δύσκολο να τον αντέξεις, απ΄ όποια θέση κι αν ήσουν, ήταν τόσο έντονος, δραστήριος και πρόθυμος. Στη φαρέτρα της πολιτικής διαμάχης γύρω από το μείζον ζήτημα του τόπου, έχουν μπει εν τω μεταξύ τα fake news. Μία δολοφονία χαρακτήρα, του δικού του είναι σε πλήρη εξέλιξη. Τόσο ξεδιάντροπη που δεν μπορεί να την ευχηθεί κανένας για κανέναν. Είναι γνωστοί δυστυχώς εκείνοι που την διέταξαν, να μην υποκρίνονται ότι δεν έκαναν τίποτα τότε.

Κι όμως, αυτός δεν πτοείται. Διοργανώνει συλλαλητήρια, αναζητεί λύσεις και είναι ο ίδιος, ο «φιλοκυβερνητικός» που λίγο έλλειψε να αρπαχτεί στα χέρια με τον Μουζάλα, τον πρώτο της ιστορίας Υπουργό Μεταναστευτικής Πολιτικής, όταν ένιωσε ότι τον εμπαίζουν. Συνεχίζει να επιμένει με μία αισιοδοξία ιερής τρέλας ακόμα και όταν η υγεία του κλονίζεται. 

Ο κόσμος καίγεται, κάθε μέρα φυτρώνουν χοτ σποτς σε Λεμονού, στα Μυστεγνά, εκείνος τρέχει από πίσω έξαλλος να μάθει την αλήθεια και στις ιδιωτικές του συνομιλίες αργότερα, πράος πια λέει πως πρέπει το μειονέκτημά μας από το μεταναστευτικό, να το κάνουμε πλεονέκτημα. Παράλληλα παίρνει στο Δήμο το Λιμενικό Ταμείο, ζητά το πάρκινγκ της Οδυσσέα Ελύτη και το «Κατσάνειο» από το ΤΑΙΠΕΔ. Δρομολογεί μία σειρά σημαντικών έργων για το νησί που ως και σήμερα υλοποιούνται, ανάπλαση στα Τσαμάκια, ανάπλαση προκυμαίας και αξιοποιεί ένα από τα περίφημα «αντισταθμιστικά». Κυρίως το Ειδικό Αναπτυξιακό του Αλέξη Χαρίτση.

Οι αποτυχίες του θα ξεπερνάν τις επιτυχίες των κατοπινών 

Τελικά όμως τι ήταν ο Σπύρος Γαληνός; Ήταν καλός ή κακός Δήμαρχος; Έβλαψε τον τόπο ή τον κράτησε όρθιο. Πως θα του φερθεί η ιστορία όταν θα έρθει η ώρα;

Εγώ θα πω κάτι απλό για να βοηθήσω. Ο Σπύρος Γαληνός, σε ότι κι αν έκανε από το 2015, όρισε ένα εντελώς δικό του όριο. Δεν υπήρχε προηγούμενο, ούτε επόμενο. Δεν υπήρχε εγχειρίδιο βασικής χρήσης, δεν υπήρχε κριτήριο του μέτρου του δυνατού και του αδύνατου για τις συνθήκες που συνάντησε. Ότι κι αν έκανε, έδωσε τη βάση, κάτι σαν το π.Χ. και μ.Χ. Αλλά όμως έκανε. Ίσως και εκεί που μπορεί να μη χρειαζόταν, δεν κρύφτηκε στιγμή.

Ένας Δήμαρχος στα μέρη μας προορίζεται για να έχει ταβάνι να είναι πρόεδρος της ΠΕΔ και η δραστηριότητά του να αφορά τρία, τέσσερα τοπικά Μέσα. Δεν ξέρω πόσο εύκολη είναι η μετάβαση για έναν τέτοιον άνθρωπο να μιλάει από τη μία ημέρα στην άλλη στα μεγαλύτερα διεθνή μέσα ενημέρωσης, με τους Προέδρους της Κομισιόν, με αρχηγούς κρατών, με τον Πάπα, να είναι ομιλητής στο Ευρωκοινοβούλιο. Για την αλληλεγγύη των Λέσβιων, για τον άνθρωπο, για δίκτυα Δήμων της Ευρώπης που να ξεπερνούν τις πολιτικές δυστοκίες της Ε.Ε. 

Υπό αυτό το πρίσμα αναρωτιέμαι καιρό, όχι τώρα που ο Σπύρος έφυγε, πως μπορεί να κρίνει κανείς ελαφρά τη καρδία ας πούμε την ιστορική απόφαση του Δημάρχου Σπύρου Γαληνού να οδηγήσει όλους εκείνους τους πρόσφυγες και μετανάστες στο πάρκο κυκλοφοριακής αγωγής του «Καρά Τεπέ»… Αυτή του η απόφαση φοβούμαι ότι θα μνημονεύεται για πάντα είτε ως η πιο ενδεδειγμένη, είτε ως η πιο λανθασμένη εκ των λανθασμένων, αλλά δεν μπορώ να φανταστώ τις συνέπειες του να υπήρχε Δήμαρχος που δεν θα αποφάσιζε απολύτως τίποτα ή θα λύγιζε υπό το βάρος της ευθύνης και της (κάθε) στιγμής…

Ένα όμως είναι μόνο σίγουρο. Ο Σπύρος Γαληνός θα είναι για πάντα το βολικό άλλοθί μας. Δικό του κατόρθωμα και αυτό. Μας απάλλαξε από τόνους βάρους πολιτικής ευθύνης και από πολύβουα τριζόνια συνείδησης. Όσοι είχαμε τέλος πάντων. Αυτό το άλλοθι, δημιούργησε και στρατιές νέων πολιτευτών της αυτοδιοίκησης. Ειδικότητά τους, το μεταναστευτικό και η καμία σχέση με την αυτοδιοίκηση. 

Κλείνοντας και αφήνοντας τις επιτυχίες του να τις καταδείξουν οι οικογενειακοί και πολιτικοί του φίλοι και οι συνεργάτες του, εγώ θα σταθώ στις αποτυχίες του. Γιατί ακόμα και οι δικές του αποτυχίες, θα ξεπερνούν τις επιτυχίες των κατοπινών του…