Γράφει ο  ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΚΑΛΑΡΓΑΛΗΣ*

Στις 27 Μαρτίου 1923, λίγους μήνες μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή ο Στράτης Μυριβήλης εκδίδει την εβδομαδιαία εφημερίδα Καμπάνα. Η εφημερίδα αυτοπροσδιορίζεται «Ως όργανο των εφέδρων μας και των ντόπιων συμφερόντων». Είναι απ' τις πρώτες εφημερίδες που γράφεται ολόκληρη στη δημοτική. Υπερασπίζεται τους εφέδρους των πολέμων, τον απλό πολίτη, την πνευματική εργασία. Υποστηρίζει τον Εκπαιδευτικό Όμιλο, προβάλει θέματα σχετικά με τα σχολεία και την εκπαίδευση. Στην εφημερίδα δημοσιεύονται, από το πρώτο φύλλο, χρονογραφήματα, ποιήματα, διηγήματα, λαϊκά τραγούδια, μεταφρασμένη ευρωπαϊκή αντιπολεμική λογοτεχνία, μελέτες. Με αυτή συνεργάστηκαν οι περισσότεροι λογοτέχνες και λόγιοι της Λέσβου, καθώς κι οι Μικρασιάτες πνευματικοί δημιουργοί που έφτασαν καταδιωγμένοι απ' την Αιολική γη.

Σ' αυτή δημοσίευσαν τα μυθιστορήματά τους «Η ζωή εν τάφω» ο Μυριβήλης και «Το Νούμερο 31.328» ο Βενέζης. Συνεργάστηκαν ακόμα οι: Θείελπης Λευκίας, Φώτης Κόντογλου, Κώστας Μάκιστος, Μαρία Κλωνάρη, Σίτσα Καραϊσκάκη, Στρατής Παπανικόλας, Τέρπανδρος Αναστασιάδης, Μίλτος Κουντουράς, Ασημάκης Πανσέληνος, Δημητρός Καμίτζος κ.ά..

Τον Μάρτιο ο Κουντουράς διορίζεται ως καθηγητής στο Γυμνάσιο Μυτιλήνης. Συναντά τους παλιούς φίλους και ομότεχνους του. Η Λέσβος βρίσκεται σε μεταβατική περίοδο, η «Λεσβιακή Άνοιξη» έχει σχηματιστεί και δημιουργεί. Ο Κουντουράς έχει ελάχιστη εκπαιδευτική υπηρεσία, (λιγότερη από ενάμιση χρόνο), πολύχρονη στράτευση, (πέντε χρόνων και τριών μηνών). Συμπυκνώνοντας την ποιητική του φύση, τις ποικίλες εμπειρίες και τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες, δημοσιεύει, (με το ψευδώνυμο «Ευεργέτουλας»), την «ανατρεπτική» του θέση, τις προσδοκίες και το όραμά του για το εκπαιδευτικό ζήτημα σε μια σειρά άρθρων με τον τίτλο «Κλείστε τα Σχολειά» στην εφημερίδα Καμπάνα. Η δημοσίευση άρχισε στις 24 Απριλίου 1923 στο φύλλο 5, συνεχίστηκε όλο τον Μάιο και τελείωσε στις 3 Ιουλίου στο φύλλο 15. Τα άρθρα είχαν τους επιμέρους τίτλους: Το εκπαιδευτικό ξεχαρβάλωμα, Ο δασκαλισμός, Το κόμμα,  Το σύστημα, Ο μισθός, Το κράτος, Η κοινωνία, Μαστροχαλαστάδες. Αν και τα άρθρα γράφτηκαν τις μέρες της δημοσίευσης τους, χωρίς να υπάρχει χρόνος για επεξεργασία, είναι μεστά, πρωτότυπα, ρηξικέλευθα, όχι μόνο για την περίοδο της δημοσίευσής τους αλλά διαχρονικά.

Τα άρθρα γράφτηκαν από την αγάπη του για το σχολειό: «Αγάπησα και ονειρεύτηκα ένα περίλαμπρο Σχολειό, κι αποφάσισα να θυσιάσω κάθε μου υλική ευζωία σε μια ψυχική μου ικανοποίηση. Κ’ είδα, όσο έζησα εκεί μέσα, τη ρίζα του κακού τόσο βαθιά του εισχωρημένη, ώστε απελπισμένος να καταλήξω πολλές φορές στην εξωφρενιτική ανακραυγή των σημερινών γραφομένων μου: Κλείστε τα Σχολειά!», γράφει. Γιατί έχει διαπιστώσει τη «μαύρη αλήθεια»  ότι «Στην Ελλάδα σήμερα δεν υπάρχει Εκπαίδευση». Προσδιορίζει ως αιτίες του κακού την Πολιτεία, «ο μέγας αυτός ένοχος» και τον κομματισμό «των ταπεινών μικροσυμφερόντων και των βρωμερών αντεκδικήσεων.[...] Του κενόδοξου αριβισμού και της μικροπόνηρης υστεροβουλίας». Στα γραφεία των κομματαρχών «ψιθυρίζονται ένα σωρό κομματικές αθλιότητες. Σημειώσεις κρατιούνται και σε λίγο διορισμοί, μεταθέσεις, παύσεις, προαγωγές, υποβιβασμοί παίρνουν και δίνουν». Εντοπίζει τον δάσκαλο που «πούλησε ψυχή και σώμα σ' αυτό, για να καλυτερέψει την τύχη του» και έγινε «κομματαρχίσκος της μικροπολιτικής». Συμμέτοχοι σ' αυτό το κυβερνητικό σύστημα κι διοικητική κακοδαιμονία που εκτρέφουν άπειρα κακά: «Η θεσιθηρία, η γραφειοκρατεία, η αγραμματοσύνη κ' ένα σωρό άλλα βρωμολούλουδα του συστήματος αυτού διαφθείρουν το χαρακτήρα μας και ρίχνουν πίσω τη ζωή της Χώρας». Για δε το χρήμα διαπιστώνει ότι «Τσιγκουνεύονται λίγα εκατομμύρια τη στιγμή που θα έπρεπε να δώσουν ό,τι έχουν κι ό,τι δεν έχουν για τη ψυχική σωτηρία της κοινωνίας αυτής που βρωμάει από διαφθορά και τείνει προς την ολοκληρωτική αποσύνθεση!». Το δε αφιλόστοργο κράτος «προς το δάσκαλο είναι σωστός τιμαριούχος τσαρικής εποχής». Διαπιστώνει ότι η κοινωνία, τα μέλη της,  «έχουνε το μερτικό τους μέσα στη σιωπηλή, αλλά πολύ τραγική αυτή ιστορία», γιατί «το σχολειό και το δάσκαλό της τονε κατάντησε σ' αυτά τα χάλια».

Για να αλλάξει η εκπαιδευτική κατάσταση πρέπει οι δάσκαλοι να γίνουν «μαστροχαλαστάδες». Να «πάψουνε να είναι ταρτούφοι, καθηκοντάνθρωποι, τροφοδότες μιας ύπουλης κακοήθειας, κι ας βάλουνε καλά στο νου τους πως το παιδί δεν είναι άψυχο δοχείο – γνώσεων, αλλά ένας ευμάλαχτος και ρευστός, πάνω στη γένεση του, κοινωνικός χαρακτήρας». Για το Κράτος γράφει «ότι δεν είναι επιχειρηματίας, που το σχολείο είναι απλώς ένα μαγαζί του κι ο δάσκαλος ο υπάλληλος του μαγαζιού του αυτού! Το Σχολείο δεν είναι εμπορική επιχείρηση, αλλ' ένας δονούμενος νεφελόκοσμος, κι ο δάσκαλος ο μικρός θεός μιας πραγματικής δημιουργίας».

Τα εκπαιδευτικά άρθρα «Κλείστε τα Σχολειά» του Κουντουρά είναι το εκπαιδευτικό ευαγγέλιο πολλών δασκάλων. Αυτά περιλήφθηκαν στα Εκπαιδευτικά άπαντα, με επιμέλεια του Αλέξη Δημαρά (1985-86) και στην αυτόνομη έκδοσή τους 2007 & 2011, με επιμέλεια του γράφοντος.  Μπορούμε και οφείλουμε, να τολμήσουμε, να φωνάξουμε «Κλείστε τα Σχολειά να φτιάξουμε καινούργια», καταπώς το 'θελε ο ίδιος.