Συνήθης τόπος στάθμευσης των δικηγόρων τις μέρες που στα δικαστήρια έχει δικασίμους. Ένας ανώνυμος τσιμεντόδρομος κάθετος στην οδό Μικράς Ασίας, από το 14^ο νηπιαγωγείο, το παλιό σπίτι του Διευθυντή του Ορφανοτροφείου σε πάει ίσαμε εκεί, 100 μέτρα όλα κι όλα. Μέχρι που τέλειωσε η επισκευή του 5^ου Δημοτικού Σχολείου ο δρόμος – ο Θεός να τον κάνει τέτοιον – ήταν πολυσύχναστος, αφού εδώ λειτουργούσε το σχολείο σε προκατασκευασμένους οικίσκους. Πλέον εκεί λειτουργεί μια προσκοπική Εστία κι η ατμόσφαιρα δονείται από τις φωνές νέων και μεγαλύτερων που παίζουν μπάλα στο γειτονικό γήπεδο. Την πάλαι ποτέ αυλή των ορφανών.

Στο τέλειωμα αριστερά ετούτου του δρόμου  στέκει ένα αδιάφορο αρχιτεκτονικά διώροφο σπίτι χτισμένο στις αρχές  της δεκαετίας του 1980. Εδώ έστεκε ο Αϊ Γληγόρ Τεκές. Λένε πως λεγόταν και Κανή ή Εκή Ταρτάς Τεκές.

 Η Μυτιληνιά παράδοση λέει πως εκεί υπήρχε ένας μικρός ναός της εποχής των Γατελούζων, ο Άγιος Γρηγόριος. Πάνω στο δρόμο που στέκει ακόμα λιθόστρωτος καρσί από το σπίτι του Χαλήμ Μπέη, τη Δημοτική Πινακοθήκη και οδηγεί στη μεσαία δυτική καστρόπορτα. Την Ορτά Καπού.

Στα όρια του μεσαιωνικού «προαστίου» της Γατελούζικης Μυτιλήνης, του Μελανουδίου έστεκε κατά την παράδοση ο Άγιος Γρηγόριος. Σαν η πόλη έπεσε στα χέρια των Οθωμανών αχρηστεύτηκε, οι χριστιανοί μαζεύτηκαν όσοι απέμειναν στη γειτονιά της Αγίας Θεοδώρας που λένε πως έστεκε γύρω από την παλιά Μητρόπολη ναό του Ευαγγελισμού τον εμβληματικό, στην εκδοχή του 17^ου αιώνα, σημερινό ναό των Αγίων Θεοδώρων.

Άγνωστο πότε στο χώρο του ναού χτίστηκε ένας μουσουλμανικός χώρος προσευχής, Μεστζίτ.

Τα μεταϊμπρεσιονιστικά έργα του Κωνσταντίνου Μαλέα που εικονίζουν τον Άι Γληγόρ τεκέ (Από ιδιωτικές συλλογές)

Στο άρθρο του «Μουσουλμανικά Τεμένη και Ευκτήρια της Μυτιλήνης στα χρόνια της Τουρκοκρατίας» σε έκδοση της Εταιρίας Λεσβιακών Μελετών ο αείμνηστος Παναγιώτης Ι. Σαμάρας περιγράφει το κτίσμα. «Ο τεκές ήταν λιθόκτιστος, κεραμοσκέπαστος και χαμηλός. Η είσοδος και τα παράθυρα καμαρωτά. Η νοτιοανατολική πλευρά του σκεπαζόταν με έναν περίεργο θόλο του Μεντρεσέ. Είναι γνωστό πως οι τούρκοι μετατρέποντας χριστιανικό ναό σε τζαμί αγνοούσαν την ανατολική πλευρά και αξιολογούσαν την νότια όπου άνοιγαν στη βορεινή πλευρά εφ' όσον βέβαια ή προς Νότον νοητή ακτίνα κατευθυνόταν στη Μέκκα» γράφει ο Παναγιώτης Ι. Σαμάρας. Και συνεχίζει: «Η έκτασή του 10,8 μ επί 8,45 μ. το ύψος του 3,20 μ και η αυλή του ήταν 210 τμ. Δίπλα και βορεινά στον τεκέ ήταν η κατοικία του χότζα και ανατολικά του το νεκροταφείο με τα ψηλά κυπαρίσσια του».

Τα μεταϊμπρεσιονιστικά έργα του Κωνσταντίνου Μαλέα που εικονίζουν τον Άι Γληγόρ τεκέ (Από ιδιωτικές συλλογές)

Στη θέση του τεκέ σήμερα στέκει το σχεδόν 40χρονο σπίτι που προαναφέραμε. Δίπλα στον τεκέ στέκει όμορφα ανακαινισμένο το αναφερόμενο ως «σπίτι του χότζα» ακίνητο. Το  νεκροταφείο κι ο περίβολος του, χαμένα μαζί και τα κυπαρίσσια.

Πότε γκρεμίστηκε ο τεκές;  Σύγχρονες μαρτυρίες αναφέρουν ότι σε όλη την περιοχή ζούσαν στα μετεμφυλιακά χρόνια σε παράγκες, πρόσφυγες του 1922 που αρχικά ζούσαν μέσα στο κάστρο. Οι ναζί κατακτητές τους έβγαλαν έξω από το κάστρο όπου και έμειναν μέχρι που κάποιες από τις παράγκες που έχτισαν παραχωρήθηκαν ως κατοικίες για να γκρεμιστούν και να ξαναχτιστούν. Στη θέση του Αϊ Γληγόρ τεκέ σύγχρονες μαρτυρίες λένε πως ήταν «η παράγκα του μπάρμπα Σαράντου».  

Άρα ο τεκές γκρεμίστηκε στα χρόνια μετά τη ναζιστική κατοχή.

Μια από τις φωτογραφίες του Gaston Chérau (1872-1937), ο οποίος είναι γνωστός σαν χειριστής Κ του γαλλικού στρατού στην Ανατολή που πρόσφατα ήρθαν στο φως και φωτίζουν άγνωστες στιγμές της Λεσβιακής Ιστορίας, σώζουν την εικόνα του Αι Γληγόρ τεκέ. Στην άκρη του τεκέ που είναι όπως ακριβώς τον περιγράφει ο Σαμάρας, (η ακριβής θέση του προσδιορίζεται σε σχέση και με τα τείχη του κάστρου που φαίνονται καθαρά) εικονίζονται δυο γυναίκες χριστιανές καταπώς φαίνεται από τα ρούχα τους και η πλάτη ενός άνδρα με μαύρη κλασική παραδοσιακή φορεσιά Λεσβιακή ή Μικρασιάτικη (των απέναντι παραλίων) φορεσιά

Πολλές από τις φωτογραφίες του Gaston Chérau που ακολουθούσε τα Γαλλικά και αποικιακά στρατεύματα κατά την παρουσία τους στη Μυτιλήνη στις μέρες του Α παγκοσμίου πολέμου δείχνουν πρόσφυγες του πρώτου διωγμού (1914 – 1917 όταν και έφτασαν οι τελευταίοι πρόσφυγες από το περίκλειστο ως τότε Αϊβαλί) να έχουν εγκατασταθεί στα σπίτια των Τούρκων στο κάτω κάστρο και γύρω από αυτό. Οι γυναίκες και ο άνδρας είναι τέτοιοι, πρόσφυγες του πρώτου διωγμού, πράγμα που δείχνει πως στον τεκέ και γύρω από αυτός είχαν εγκατασταθεί πρόσφυγες.

 Αλλά και τρία έργα τέχνης του μεγάλου μεταϊμπρεσιονιστή ζωγράφου και δημοσιογράφου  Κωνσταντίνου Μαλέα (Κωνσταντινούπολη, 1879 - Αθήνα, 4 Απριλίου 1928) εικονίζουν με μοναδικό τρόπο τον Αι Γληγόρ τεκέ.

Ο Κωνσταντίνος Μαλέας που θεωρείται ως ο «πατέρας της μοντέρνας τέχνης στην Ελλάδα» και ένας από τους πρώτους «υπαιθριστές» έζησε στη Μυτιλήνη και στη Χίο όπου εργάστηκε με απόφαση του Ελευθερίου Βενιζέλου ως συνεργάτης του Γεωργίου Παπανδρέου πολιτικού Διοικητή της περιοχής. Όσο έζησε στη Μυτιλήνη ζωγράφισε. Έργα του στη Μυτιλήνη παρουσίασε σε μια ομαδική έκθεση το 1922 και μια ατομική στο Γυμνάσιο Μυτιλήνης, 1923.

Στα τρία έργα του που εικονίζεται ο Αι Γληγόρ τεκές, το χαμένο και ταυτοποιημένο πλέον με τη φωτογραφία του Gaston Chérau μνημείο, κυριαρχούν η σχηματοποίηση και το φως. Σε δυο από αυτά ο χώρος αποδίδεται με καθαρά χρώματα, με την επίπεδη απεικόνιση που αποτελεί μια βασική αρχή της μοντέρνας τέχνης.

Το τρίτο έργο του Μαλέα είναι ρεαλιστικό, σκίτζο με μολύβι, και σε αυτό «φωτογραφικά» αποδίδεται ο χώρος όλος. Στο έργο αυτό ακονίζεται και μέρος του λεγόμενου «σπιτιού του χότζα».

Και ο Άι Γληγόρ τεκές στο επί το ρεαλιστικό σκίτσο του Κωνσταντίνου Μαλέα