Δυο προτομές της Σαπφούς στη Μικρά Ασία
Άγνωστες προτομές της μεγάλης αρχαίας ποιήτριας σε σύγχρονα μουσεία
Γράφει ο ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ Δημοσίευση 22/6/2020
Δυο προτομές της μεγάλης ποιήτριας της αρχαιότητας της Σαπφούς από την Ερεσό της Λέσβου, συναντά κανείς σε δυο μεγάλα σύγχρονα μουσεία της Τουρκίας.
Η πρώτη του 4ου προ Χριστού αιώνα βρίσκεται στο Μουσείο της Αττάλειας στη νότια Τουρκία. Η δεύτερη υπερμεγέθης και πραγματικά εντυπωσιακή, ρωμαϊκό αντίγραφο από το χαμένο πρωτότυπο των Ελληνιστικών χρόνων, βρίσκεται στο «άγνωστο» παλιό αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης.
Η Σαπφώ της Αττάλειας είναι ένα γλυπτό του 4ου προ Χριστού αιώνα και περιήλθε στα χέρια του τουρκικού Υπουργείου πολιτισμού στις αρχές της δεκαετίας του 1970 όταν κατασχέθηκε από αρχαιοκάπηλους που πραγματοποιούσαν λαθρανασκαφή στην αρχαία Πέρργη στα νότια της σύγχρονης Τουρκίας, πολύ κοντά στη σημερινή Αττάλεια. Στις αρχές του φετινού Μαρτίου η είδηση της ταυτοποίησης της ξεχασμένης μέσα στις αποθήκες του Μουσείου της Αττάλειας προτομής, ως προτομή της Σαπφούς και μάλιστα ανήμερα της παγκόσμιας μέρας της γυναίκας «θάφτηκε» κάτω από το θόρυβο της πανδημίας του κορονοϊού.
Η προτομή ταυτοποιήθηκε ως προτομή της Σαπφούς από τον καθηγητή της αρχαιολογικής σχολής του Πανεπιστημίου Akdeniz Χαβά Ισκά Ισίν, ανασκαφέα της αρχαίας πόλης των Πατάρων και μελετητή των επιγραφών του Μουσείου της Αττάλειας.
Η Πέργη απ’ όπου η προτομή της Σαπφούς, βρισκόταν στις όχθες του πλωτού Κέστρου ποταμού. Το 546 π.Χ. καταλήφθηκε από τους Πέρσες Αχαιμενίδες όπου και παρέμεινε υπό τον έλεγχό τους μέχρι το 333 π.Χ. που παραδόθηκε στο Μέγα Αλέξανδρο.
Στη συνέχεια περιήλθε στο κράτος των Σελευκιδών, στο Βασίλειο της Περγάμου, και από αυτό στους Ρωμαίους για να καταλήξει στους Βυζαντινούς. Κατά την ελληνιστική περίοδο την περίοδο κατά την οποία η πόλη ανήκε στο μεγάλο Βασίλειο της Περγάμου στην οποία και υπήρχε μεγάλο άγαλμα της Σαπφούς, η Πέργη αποτελούσε μία από τις ωραιότερες σημαντικές πόλεις της Ανατολής στολισμένη με πολλά αξιόλογα ελληνιστικά και ρωμαϊκά κτίρια, θέρμες κ.λπ..
Η Σαπφώ της Αττάλειας θύμισε σε πολλούς την ύπαρξη της υπερμεγέθους προτομής της Σαπφούς στο «άγνωστο» θαμμένο στη σκιά του ανακτόρου του Τοπ Καπί, αρχαιολογικού μουσείου της Κωνσταντινούπολης.
Ένα Μουσείο στο οποίο στην περίοδο του πανίσχυρου Σουλτανάτου των Οθωμανών συγκεντρώθηκαν αρχαιολογικά ευρήματα από το σύνολο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σήμερα στο τμήμα των ανατολικών πολιτισμών βλέπει κανείς αρχαίες Αιγυπτιακές σαρκοφάγους, δείγματα του πολιτισμού των Χετταίων και των Ασσυρίων ακόμα και προ - μουσουλμανικά ειδώλια της Αραβικής χερσονήσου!
Στο τμήμα του παλιού μουσείου, κτηρίου που κτίσθηκε κατά τις προσπάθειες εκμοντερνισμού της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, και λειτούργησε για πρώτη φορά το 1891, εκτίθενται μοναδικά ευρήματα του Ελληνικού πολιτισμού από όλη τη Μικρασία. Ανάμεσα τους η σαρκοφάγος γνωστή ως «Σαρκοφάγος του Αλεξάνδρου», η σαρκοφάγος του Ταμπνίτ Φοίνικα βασιλικά της Σιδώνας και άλλα εντυπωσιακά. Ακόμα, μια συλλογή αιολικών κιονοκράνων από τη Λέσβιακή και τη μικρασιατική Αυλίδα. Ένα από αυτά τα κιονίκρανα προέρχεται από άγνωστο αρχαίο κτίσμα στην ακρόπολη της αρχαίας Μυτιλήνης όπου το σημερινό κάστρο της πόλης.
Στην αρχή της σκάλας που σε οδηγεί στον πάνω όροφο του μουσείου, βλέπει κανείς την προτομή της Σαπφούς. Σύμφωνα με τα αρχεία του Μουσείου η προτομή της ποιήτριας προέρχεται από την περιοχή της Σμύρνης χωρίς άλλα επιπλέον στοιχεία.
Οι ειδικοί θεωρούν την προτομή αντίγραφο των Ρωμαϊκών χρόνων από χαμένη πρωτότυπη των Ελληνιστικών χρόνων που κοσμούσε τη μεγάλη αρχαία Σμύρνα. Την πρωτεύουσα της Ιωνίας με την έντονη όμως Αιολική παράδοση ως ιδρυμένη από Αιολείς εποίκους.